Over trollen en diarree Zelfliefde boven zelfkritiek - 5 stappen naar meer zelfcompassie

Jelle Hermus

Oprichter van soChicken en het Broednest. Jelle maakt een leuker leven graag zo simpel mogelijk. Hij is gepassioneerd over vooruitgang, duurzaamheid, reizen, technologie en broccoli.

“You have been criticizing yourself
for years and it hasn’t worked.
Try approving of yourself and see what happens.”
Louise Hay

Eindeloos marineren in giftige zelfkritiek

Niemand houdt van een opschepper, maar moeten we onszelf dan maar marineren in zelfkritiek?

Nee – geen goed plan.

Toch doen we het op massale schaal – ik doe er zelf ook aan mee.

Ik ben regelmatig onnodig kritisch naar mezelf, en veel mensen om me heen worstelen er ook mee.

Perfectionisme, jezelf vergelijken met anderen, ouders die lastig tevreden te stellen waren, ervaringen waarin je openbaar faalde, een laag zelfbeeld – er zijn talloze redenen waarom mensen zelfkritiek ervaren.

Zelfkritiek maakt je klein, zwak en ellendig. Het schaadt je zelfvertrouwen en daarmee je levenskwaliteit op een diep niveau.

Maar weet je wat leuk is? De oplossing zit al verpakt in het woord. Zelfkritiek komt uit onszelf. En dús hebben we de mogelijkheid er ook zélf iets aan te doen.

Best fijn.

Er zijn allerlei stappen die we kunnen zetten om zelfkritiek te verminderen. Hieronder deel ik 5 stappen die bijzonder effectief zijn, weinig moeite kosten en bovendien snel werken.

Het is wel een vies verhaal. Laten we eens kijken.

1. Observeer de diarree

Ja – ik zie zelfkritiek als een constante stroom van diarree.

Het stinkt, het gaat overal tussen zitten, het is een gedoe om op te ruimen en daadwerkelijk niemand zit erop te wachten.

Maar zoals met zoveel dingen in het leven: alles went.

Als je elke dag functioneert tussen die ellende, dan valt het je niet eens meer op. Maar zodra je er met een frisse blik naar kijkt realiseer je je vol afschuw in welke situatie je bent beland.

En wat doe je dan?

Precies – dan ga je stappen zetten om er iets aan te veranderen.

De eerste stap is simpelweg je zelfkritiek observeren:

• Je hoeft er niets aan te veranderen.
• Je hoeft er niet voor weg te lopen.
• Je hoeft het niet op te leuken.

Nee – gewoon observeren. Dat is alles.

1. Je kunt zelfkritiek noteren zodra het voorbij komt. Bijvoorbeeld in je notities app op je smartphone. Noteer die giftige gedachte, en ga door met je dag.
2. Je kunt zelfkritiek mentaal opmerken wanneer het passeert. Label zo’n ellendige gedachte bijvoorbeeld als ‘zelfkritiek’ en ga verder met je bezigheden.
3. Je kunt alle zelfkritiek even uit je hoofd gooien door het allemaal te noteren in een dagboek. Neem tien minuten om al die diarree op papier te gooien – dat lucht lekker op.

Probeer zelfkritiek op te merken gedurende je dag. Het zal vaak niet lukken, maar doe het gewoon wanneer je er wel aan denkt. Je hoeft niet alle zelfkritiek te observeren, een beetje is al goed genoeg.

Door zelfkritiek bewust op te merken zul je automatisch verandering teweeg brengen.

Niet omdat je ineens alle antwoorden hebt, maar simpelweg omdat niemand uit vrije wil in zo’n ellendige situatie blijft zitten.

2. Laat het er rustig zijn

Hoe minder moeite iets kost, des te groter de kans dat je het daadwerkelijk gaat doen.

Daarom zeg ik: doe nu niets. Laat die zelfkritiek er zijn en merk het op. Dat is alles.

Geef het even de tijd en observeer wat er gebeurt in je hoofd. Hoe meer zelfkritiek je observeert, des te minder serieus je het begint te nemen. Je begint te zien dat je gewoon een saai bandje afdraait dat constant dezelfde dingen roept:

• ”Je kunt dit niet.”
• ”Je bent niet goed genoeg.”
• ” Je bent niet knap genoeg.”
• ” Je bent te dom.”
• Etc.

Het kan soms helpen om die kritische stem te visualiseren als een kinderachtige trol.

Die trol zoekt naar comfort en veiligheid, en daarom probeert hij je klein te houden door je ervan te overtuigen dat je vooral niets moet doen dat je uitdaagt.

Prima en logisch. Maar we gaan de richting van dit prachtige leven niet laten bepalen door een chagrijnige trol – toch?

Nee – beter van niet.

Laat die trol gewoon lekker kletsen, dan kun jij ondertussen genieten van je dag.

3. Maak ruimte voor iets beters

Heb je toch zoiets van: “niets doen klinkt niet goed genoeg”? Dan is er wel iets dat je kunt doen: verplaats je aandacht.

Waar naartoe? Naar aspecten van jezelf die je waardeert.

Richt je aandacht op:

• Dingen die je vandaag bereikt hebt (hoe klein ook);
• Eigenschappen van jezelf die je prettig vindt;
• Aspecten van je lichaam die je mooi vindt;
• Momenten waarop je iets hebt overwonnen;
• De dierbare mensen die van je houden ondanks alle negatieve overtuigingen die jij over jezelf hebt;
• Andere positieve aspecten van je dag.

Vaak wanneer ik met een groter project bezig ben (zoals een nieuwe cursus), dan voel ik me plotseling onzeker. Die trol weet me dan te vertellen dat ik een waardelozer schrijver ben en dat niemand zit te wachten op wat ik te vertellen heb.

Als ik dat ervaar dan blader ik even door oude artikelen en lees ik de lieve reacties van lezers. Het helpt me weer even vaststellen dat er heus wel iemand blij gaat worden van mijn werk, en dat ik gerust verder kan gaan met mezelf uitdagen.

Het helpt me vaststellen dat er écht wel iets deugt aan mijn vaardigheden, en dat ik me weer heb laten beetnemen door die trol.

Alles wat je aandacht geeft groeit – en die zelfkritiek verdient je aandacht niet.

Richt je op de fijne, positieve kanten van jezelf. Het helpt je bewegen naar een plek met minder ellende en meer blijdschap.

4. Laat jezelf liefdevol uitglijden

Diarree kan glibberig zijn.

Zelfs als je voorzichtig loopt zul je af en toe onderuit gaan. Niet fijn, maar niets aan te doen.

Zelfs met alle goede bedoelingen in de wereld zul je van tijd tot tijd verwikkeld raken in een neerwaartse spiraal van zelfkritiek. Je zit er niet op te wachten maar je kunt erop wachten dat het gebeurt.

Wat te doen?

Eén ding wil je niet doen: van jezelf balen dat het je weer niet gelukt is om zelfliefde te beoefenen. Dat klinkt logisch maar het is de meest voorkomende reactie:

We proberen het probleem op te lossen met meer diarree, terwijl je er net in bent uitgegleden.

Het verhaal wordt er vooral smeriger van en ik denk dat we allebei nu wel genoeg hebben van deze metafoor – dus laten we het slimmer aanpakken:

Zelfcompassie.

We veranderen de interne dialoog van de trol die roept: “Je leert het nooit! AFSCHUWELIJK! Je bent een loser! Iedereen is hier beter in dan jij. Je bent waardeloos. Je kunt niets! Ugh, ik kan je niet meer zien!”

Naar (in de stem van Mary Poppins): “Oeps uitgegleden in de diarree, dat is niet fijn. Kan gebeuren. Kom, ik laat een bad voor je vollopen. Ja, ik gooi de hele fles er even in want je stinkt wel een beetje – maar ik hou toch van je. Ga maar lekker liggen, dan ga ik even dweilen met een paar flessen bleek en je kleding verbranden.”

Voelt beter, toch?

5. Heb geen haast maar aandacht

Een leven vol zelfkritiek draai je meestal niet in één middag om.

Maar weet je wat? We hebben geen haast. Zodra je begint met de eerste stap maak je de meeste zelfkritiek bovendien moeiteloos onschadelijk.

Het is bijzonder hoe meer aandacht – meer mindfulness – de situatie direct milder maakt.

Het helpt je zien dat je zelfkritiek ervaart en niet die gedachten bent – laat staan dat die gedachten wáár zijn.

Meer bewustzijn leidt tot meer zelfcompassie en zelfliefde. Langzaam maar zeker wordt het steeds kalmer daarboven. En voor je het weet sta je vrienden te maken op een borrel waar je niemand kent, of pak je werkzaamheden die je normaal gesproken niet kon oppakken vanwege zelfsabotage.

Je voelt je zekerder, sterker, krachtiger – gelukkiger!

Die trol gaat nergens heen, maar het lukt je steeds beter om hem te benaderen vanuit geduld en begrip.

Leven met zelfliefde leeft een stuk lekkerder

Dus de boodschap is simpel: wees lief voor jezelf.

Er is maar één jij. Je bent uniek en je bent goed zoals je bent. Haal jezelf niet naar beneden, haal jezelf liever omhoog.

Niet alleen leeft dat een stuk lekkerder – vanuit die positie kun je ook uitreiken naar anderen en hen helpen dezelfde stap te maken.

Zelfliefde vergroten is je belangrijkste stap naar een liefdevollere wereld.

Het maakt alles beter, dus durf het serieus te nemen. Laat die zelfkritiek los en marineer jezelf liever in zelfcompassie – werkt veel beter. 💛

Ben je klaar om er direct werk van te maken? In mijn online cursus boek je snel voortgang, net als de 14.000+ deelnemers die je voor gingen.

Bekijk deze zelfvertrouwen cursus

De cursus leert je o.a. hoe je (heel toepasselijk) schijt leert hebben aan wat anderen van je denken.

Je leert ook hoe je zelfliefde cultiveert, zelfacceptatie vergroot, de slachtofferrol verlaat en hoe je je nieuwe gewoontes volhoudt.

Hoe zit jij in je vel? Doe de gelukstest!

Ontdek hoe goed jij in je vel zit. Deze gratis test vertelt je in 2 minuten hoe gelukkig jij bent en welke stappen je kunt zetten om je leven leuker te maken.

Start de test