Grijze haren
Mijn eerste grijze haren doken al op toen ik begin twintig was. Sinds die tijd ging ik elke zes weken naar de kapper om ze netjes weg te werken. Want grijze haren zijn voor boomers, zo dacht ik destijds.
Ik schaamde mij voor die grijze plukken in mijn haar. Totdat ik er genoeg van had. Het laten verven van mijn haren kostte me veel tijd en geld. Tijd en geld die ik ook aan andere dingen kon besteden.
Sinds een aantal maanden laat ik mijn zilveren lokken daarom voor wat ze zijn. In eerste instantie was ik bang voor starende blikken, negatieve opmerkingen en gefluister achter mijn rug. Dat bleek enorm mee te vallen.
Over het algemeen zijn mensen sowieso meer met zichzelf bezig dan met anderen. En als ze toch iets van mijn grijze haren vinden, dan hoef ik daar verder niets mee. Mijn leven, mijn keuzes.
Niet voldoen aan verwachtingen
De schaamte voor mijn grijze haren stond natuurlijk niet op zichzelf. Het had te maken met:
- Niet voldoen aan wat anderen verwachten of wat algemeen geaccepteerd wordt.
- Niet voldoen aan je eigen ideaalbeeld.
Deze twee dingen zijn over het algemeen de bron van veel schaamtegevoelens. We leren van jongs af aan hoe we ons moeten gedragen en hoe we er moeten uitzien om erbij te horen.
Deze dingen zijn vaak cultureel bepaald. Een boer laten na het eten is hier niet zo netjes, terwijl het in China de normaalste zaak van de wereld is. En terwijl wij graag zo slank mogelijk willen zijn, streven ze in Afrika juist naar een vollere lichaamsbouw als teken van welvaart.
Naast de angst voor de mening van anderen, oordelen we constant over onszelf. Ben ik wel leuk genoeg? Ben ik wel knap genoeg? Ben ik wel slim genoeg? Gevoelens van schaamte gaan vaak over wat we zelf zien als tekortkomingen.
Schaamte is iets anders dan schuldgevoel
Soms wordt schaamte verward met schuldgevoel, maar dit zijn twee verschillende dingen. Een schuldgevoel heeft te maken met iets wat je hebt gedaan. Schaamte gaat over wie je bent als persoon.
Je voelt je bijvoorbeeld schuldig omdat je alle koekjes hebt opgegeten en je schaamt je voor de vetrolletjes die steeds zichtbaarder worden.
Het verschil hierbij is dat je schuldgevoel je vertelt dat je het de volgende keer misschien anders moet aanpakken om een betere versie van jezelf te worden.
Schaamte daarentegen heeft invloed op je zelfbeeld en eigenwaarde. Als jij je schaamt voor wie je bent en hoe je eruitziet, dan zeg je eigenlijk tegen jezelf: ‘ik ben niet goed genoeg’. Niet echt motiverend.
Niet in je blootje naar de supermarkt
Moeten we dan maar alle schaamte overboord gooien? Nou nee. Het zorgt er namelijk ook voor dat jij niet in je blootje naar de supermarkt gaat of schaamteloos alles zegt wat je denkt.
Schaamte heeft een belangrijke sociale en beschermende functie. Zonder schaamte zouden we geen moreel geweten hebben en onszelf en anderen constant in de problemen brengen.
Van oudsher was schaamte een mechanisme om de groep sterk te houden. Als mens moesten we immers samenwerken om te overleven. Daar konden we geen oneerlijke en onbetrouwbare figuren bij gebruiken. Schaamte zorgde ervoor dat de groep sterk en stabiel bleef.
Taboes doorbreken
Daarnaast kan het benoemen van schaamte zorgen voor troost en verbinding. Door de verhalen over schaamte te delen, zet je de deur open voor een oprecht en kwetsbaar gesprek. Het is een manier om taboes te doorbreken.
Zo zijn er veel vrouwen die zich schamen omdat ze ooit een abortus hebben ondergaan. Omdat anderen moeite hebben om kinderen te krijgen bijvoorbeeld of omdat ze vinden dat het hun eigen schuld was. Terwijl zij net zo goed door een rouwproces gaan.
Wanneer je dan een verhaal hoort of leest van iemand die door hetzelfde proces is gegaan, dan heeft dat een troostend en helend effect.
Schaamtevrij – niet schaamteloos
Goed omgaan met schaamte betekent dus niet dat je je gevoel van schaamte moet wegdrukken of overal schijt aan moet hebben. Het gaat erom dat je je schaamte onder ogen ziet en vervolgens loslaat. Je wordt schaamtevrij, niet schaamteloos.
Vraag jezelf af waar jij je voor schaamt. Dit zijn vaak de onderwerpen waar je liever overheen praat als ze ter sprake komen of waarbij je snel in de verdediging schiet.
Als je van jezelf weet waarvoor jij je schaamt, kun je dit verder onderzoeken:
- Waarom schaam je je hiervoor?
- Wil je jezelf veranderen op dit gebied of vind je dat je omgeving jou meer moet accepteren?
- Welke wens zit er achter de schaamte? Als je je bijvoorbeeld schaamt omdat je elk weekend alleen thuis zit, betekent dit dan dat je graag meer vrienden en een druk sociaal leven wilt hebben? Of geniet je juist van je rustige weekenden, maar botst dit met wat je omgeving van je verwacht?
- Mis je begrip en acceptatie uit je omgeving? Onderzoek dan of je hier verandering in kunt brengen. Lukt dit niet? Ga op zoek naar gelijkgestemden buiten je eigen sociale kring. Er is altijd een groepje waar je wel bij hoort, je moet soms alleen even zoeken.
Voel je je ontevreden met je leven?
Weet je - je bent niet alleen. We voelen ons allemaal weleens ontevreden met ons leven.
Deze cursus is ontwikkeld om je op weg te helpen richting een opwaartse spiraal. We kunnen niet in één keer al je problemen oplossen, maar we kunnen wel je perspectief veranderen en in beweging komen richting een betere situatie.
Gebruik deze cursus als startpunt van een nieuw begin.
Deze cursus ontving een gemiddelde waardering van 9,4 door duizenden deelnemers.
