Je minder zorgen maken Je hebt er toch geen controle over

Jelle Hermus

Oprichter van soChicken en het Broednest. Jelle maakt een leuker leven graag zo simpel mogelijk. Hij is gepassioneerd over vooruitgang, duurzaamheid, reizen, technologie en broccoli.

“I never worry about action,
but only inaction.”
Winston Churchill

De meeste dingen liggen buiten je controle

Het leven loopt vaak niet zoals je wilt of verwacht. Dat is soms behoorlijk verontrustend. Bijvoorbeeld als een dierbare plotseling ernstig ziek wordt of wanneer er heftige dingen gebeuren in de wereld.

Wanneer het leven niet loopt zoals we willen ligt piekeren op de loer. Want ons brein is niet blij met deze situatie.

Waarom niet? Omdat je brein snakt naar een gevoel van controle. Je brein is een probleemoplosser – het wil iets doen om de omgeving te manipuleren zodat het weer aansluit bij je voorkeuren en verwachtingen.

Dus er gebeurt iets waar je redelijkerwijs geen controle over hebt (het coronavirus legt wereldwijd samenlevingen plat) – en je brein gaat ermee aan de slag. Maar omdat er eigenlijk niets is wat je kunt doen, blijft je brein constant hetzelfde bandje afspelen.

Het is een beetje als een computerbug

In computercode kun je een infinite loop veroorzaken – een bug waarbij het programma eindeloos in rondjes blijft rennen waardoor de boel vastloopt.

Het programma loopt vast omdat zo’n oneindige cyclus ervoor zorgt dat het geheugen volloopt. Het raakt simpelweg overbelast en stopt ermee.

Je brein is een probleemoplosser, maar die waardevolle functie heeft een prijs: het kost onwijs veel energie. Dat is niet erg, want we zijn zó goed in het oplossen van afgebakende problemen dat deze functie vaak maar een paar seconden of minuten wordt gebruikt.

Wanneer we deze functie echter toepassen op een onoplosbaar probleem, dan komen we in onze eigen infinite loop. Je brein blijft proberen en falen – en ondertussen zuigt het zoveel mogelijk beschikbare energie uit je lichaam om dit onoplosbare probleem op te lossen.

Piekeren over zaken waar je geen controle over hebt is ongelofelijk uitputtend. Dat zou niet erg zijn, als je met al die moeite iets voor elkaar zou krijgen. Maar het is eerder omgekeerd. Hoe meer je piekert, des te minder goed je wordt in het oplossen van problemen.

Wat je kunt doen als je er geen controle over hebt

Je brein zal zichzelf stukbijten als je het geen duidelijke probleemstelling voorschotelt. En het sleept je goede humeur met zich mee.

Wat kun je doen? Simpel: gun je brein een probleem dat het kan oplossen. Leg jezelf vragen voor die daadwerkelijk kunnen worden beantwoord. En richt je aandacht exclusief op dat soort vragen.

Merk je dat je brein in een infinite loop terecht is gekomen, omdat je al piekerend naar het plafond ligt te staren ’s nachts? Introduceer dan een oplosbaar probleem – dan kun je weer gaan slapen.

Voorbeelden van oplosbare problemen

Hoe doe je dat, een afgebakende vraag formuleren? Laten we eens kijken naar een aantal voorbeelden:

Vraag jezelf af: ”Wat kan ik doen?”

• Een dierbare ligt in het ziekenhuis met een ernstige aandoening, en je blijft erover piekeren. Wat kun je doen om de situatie beter te maken? Weinig, maar wel iets. Langsgaan en die persoon gezelschap houden, familieleden ontlasten, een kaart sturen, goed voor jezelf zorgen, praten en schrijven over je gevoelens, etc.
• Het coronavirus heeft de economie platgelegd en je maakt je zorgen over de gevolgen voor de toekomst. Wat kun je doen? Weinig, maar je kunt stappen zetten om je financiële veerkracht te vergroten, aanspraak te maken op regelingen, je verwachtingen voor de toekomst bijstellen en anderen steunen in een onzekere tijd.
• Je volwassen zoon heeft een hoop problemen en is duidelijk niet gelukkig, maar hij luistert niet naar je advies en accepteert geen hulp. Wat kun je doen? Weinig, behalve accepteren dat je zoon volwassen is en zijn eigen fouten mag maken, onvoorwaardelijke liefde blijven bieden, hulp en steun bieden waar mogelijk.
• Je ligt wakker over klimaatverandering en de gevolgen voor de toekomst. Wat kun je doen? Je kunt het probleem niet oplossen, je kunt wel jouw levensstijl aanpassen, je stem laten horen en nieuw gedrag normaliseren in jouw omgeving.

De onzekerheid lossen we nooit op. Wanneer we het proberen, branden we onszelf op. Wat we kunnen doen is het vraagstuk kleiner maken en het terugtrekken naar onze eigen cirkel van controle.

Vertel een nieuw verhaal

Het waardevolle aan deze simpele techniek is dat we plotseling zien wat onze verantwoordelijkheid is en onze zorgen omzetten in positieve actie.

Ik maakte me ooit veel zorgen over klimaatverandering. Deze zorgen heb ik omgezet in een heleboel praktische stappen, van zonnepanelen tot vegetarisch en vooral plantaardig eten. Ik weet dat het probleem hiermee niet verdwijnt, maar ik weet dat ik er steeds minder aan bijdraag, waardoor ik er persoonlijk niet meer over pieker. Dat geeft een gevoel van kracht, controle én het vertelt een nieuw verhaal aan onze omgeving.

Een verhaal van positieve actie, doelgerichtheid en verantwoordelijkheid. Een verhaal over doorgaan en doorzetten – ook als de situatie groot en ellendig lijkt.

• Maak je je zorgen over het coronavirus? Houd afstand en blijf thuis bij klachten – die praktische stap neemt een hoop zorgen weg.
• Maak je je zorgen over de economie? Stabiliseer je eigen huishoudboekje, stel je verwachtingen bij en zet je schrap. Er komen vanzelf betere tijden aan.
• Maak je je zorgen over de veerkracht van onze planeet? Geweldig – pas je levensstijl aan, gooi een paar zonnepanelen op je dak, koop geen benzine auto’s meer, stop met vlees, beweeg richting plantaardige voeding en stop met onnodig vliegen. Dan ben je al een heel eind op weg.

Je maakt je zorgen, perfect. Zet je zorgen om in actie. Wat kun je doen? Welke stappen kun je zetten? Waar heb je wél controle over? Pak je verantwoordelijkheid en richt je aandacht op de problemen die je wél kunt oplossen.

Minder piekeren, minder drama in je leven

Ontdek hoe je je gedachten minder serieus neemt en zo het drama uit je leven schrapt.

In mijn bestseller Leven met wind mee deel ik tips en technieken die je helpen je leven kalmer en leuker te maken.

Lees de recensies en bestel direct…

Hoe zit jij in je vel? Doe de gelukstest!

Ontdek hoe goed jij in je vel zit. Deze gratis test vertelt je in 2 minuten hoe gelukkig jij bent en welke stappen je kunt zetten om je leven leuker te maken.

Start de test