“De kindertijd is te kort om
door te brengen op een smartphone”
Stichting Smartphonevrij Opgroeien
Het internet van vroeger is er niet meer
Het begon zo leuk. De onschuldige geluidjes uit de chat-app ICQ. Lekker MSNen na schooltijd terwijl ik mijn Cu2 profiel afpoetste en antwoorden op vreemde vragen plaatste (saus erop of ernaast?) – met Winamp op de achtergrond.
Het internet van de vroege 00’s was fantastisch.
En het was ook onderdeel van iets groters. Al die hippe bedrijven in silicon valley waren de wereld béter aan het maken. Mensen werden verbonden, steeds meer kennis werd toegankelijk voor iedereen en iedereen kon een blog starten en hun verhaal delen.
Op deze golf van verandering begon ik soChicken in 2004 (als podcast!), waarna Billy en ik ieder jaar maanden op reis konden terwijl het bedrijf doorliep dankzij al die techbedrijven. We bezóchten de tech-giganten zelfs in silicon valley. We fietsten rond op de Google campus en maakten nota bene een selfie bij het Facebook hoofdkantoor.
Ik had toen niet kunnen vermoeden dat ik deze bedrijven 20 jaar later met zóveel passie zou willen weghouden bij mijn kinderen. Maar, dat is inmiddels de realiteit.
Geen Meta, TikTok, Roblocks en Google voor Jake en Sophie. Maar waarom? En hoe?
Waarom smartphonevrij opgroeien?
Waarom zou ik die technologie – die ons leven zo positief heeft veranderd – voorlopig willen weghouden bij mijn eigen kinderen?
Simpel: ik gun mijn kinderen een jeugd zoals ik die zelf heb ervaren. Vol met échte ervaringen en met beide voeten in de fysieke wereld. En helemaal vrij van digitale hysterie en de vele risico’s die aan smartphonegebruik kleven.
Ik gun ze een jeugd gevuld met échte ervaringen, verbonden met het echte leven en echte mensen. Buitenspelen, boeken lezen, bordspellen doen, spelen met auto’s en poppen, dansen, rennen, samen lachen en vooral: een gevoel van eindeloze zorgeloosheid.
Een jeugd die écht wordt beleefd. Zonder onnodige stress. In het hier en nu, in onze fysieke wereld.
Een jeugd waarin ze niet vanaf jonge leeftijd worstelen met groepschats die altijd aanstaan, sociale media die verslavend kunnen werken, algoritmes die hun wereldbeeld gaan bepalen, content waar ze emotioneel nog niet klaar voor zijn en omgevingen waarin ze chatten met allerlei onbekenden.
En steeds belangrijker: een jeugd zonder constante toegang tot chatbots en andere slimme AI’s die de ontwikkeling van de eigen creativiteit, sociale vaardigheden en het kritisch denkvermogen al belemmeren op jonge leeftijd.
Een jeugd zonder die gefragmenteerde aandacht die we zelf allemaal ervaren. Zodat ze de kans krijgen om natuurlijke momenten van mindfulness te ervaren.
Ik gun mijn kinderen iets van die jaren ’90 jeugd die ik zelf heb gehad – met de ruimte om te vervelen, te fantaseren en écht aanwezig te zijn. Er wás technologie. Er was zelfs een Super Nintendo! Maar we beleefden de wereld niet door die technologie heen. De technologie was ín onze wereld, maar het was niet ons venster náár de wereld.
Billy en ik besloten al vroeg dat onze kinderen geen iPads en iPhones zouden krijgen voor de middelbare school. Maar ik had niet verwacht dat dit onderwerp me zó in beweging zou krijgen.
Want voor ik het doorhad veranderde ik in een heuse smartphonevrij-activist op de school van Jake en Sophie.
De cultuur op school veranderen
In de lente van 2025 kwam de Nederlandse overheid met de richtlijn gezond schermgebruik. Een wetenschappelijk advies dat op de school van Jake en Sophie aanleiding was voor een paar ouders om een beweging op te zetten.
Deze ouders sloten zich aan bij de stichting Smartphonevrij Opgroeien (opgericht in het voorjaar van 2024), openden een appgroep en organiseerden voor de zomer een eerste bijeenkomst op school. De opkomst was enorm, de gesprekken vol passie en meer dan 80 ouders sloten zich aan bij de groep.
Kort daarna sloot ik me aan bij de organisatie op onze school. Er kwam een tweede bijeenkomst waar ik een presentatie gaf, en we zijn met de groep druk in de weer geweest om de school smartphonevrij te maken.
En niet zonder resultaat.
Inmiddels is het advies in de schoolgids aangepast, hebben tientallen ouders aangegeven de smartphone uit te stellen tot 14 jaar, zijn we in gesprek met de middelbare scholen in Delft én gaat er binnenkort een heuse ‘Smartphonevrije school’-stoeptegel het schoolplein in! 🎉
Deze stoeptegel straalt binnenkort op het schoolplein.
Op de website van Smartphonevrij Opgroeien kun je zien welke scholen zijn aangesloten en hoeveel ouders al hebben aangegeven ook te willen wachten met de smartphone.
En die commitment is enorm belangrijk:
Want hoe meer ouders besluiten om de smartphone uit te stellen tot minimaal 14 jaar, des te lager de sociale druk is om een smartphone te nemen.
Op deze manier stellen we samen een nieuwe norm, en maken we meer ruimte voor die zorgeloze jeugd die we onze kinderen gunnen.
Wat zijn we van plan?
Simpel: onze kinderen krijgen geen smartphone tot ze minimaal 14 jaar zijn. Jake zit in groep 3 terwijl ik dit schrijf, en Sophie is aan het wennen in groep 1, dus we hebben nog even.
Afhankelijk van de behoefte zullen we ze vanaf groep 7-8 mogelijk een simpele ‘domme’ telefoon geven, zoals een NOKIA. Het kan ook zijn dat we deze telefoons niet aan hen geven, maar ‘uitlenen’ wanneer nodig.
Op die manier kunnen ze bellen en gebeld worden als ze zonder ons zijn, fijn voor wanneer ze zelf naar school fietsen.
Het advies van Smartphonevrij Opgroeien is simpel:
- 0-11 jaar – geen telefoon.
- 11-14 jaar – simpele telefoon (zoals een NOKIA).
- 14-16 jaar – smartphone met ouderlijk toezicht en regels rondom gebruik.
- 16+ jaar – ouderlijk toezicht stap voor stap afbouwen.
Een alternatief voor een domme telefoon is een smartwatch met 4G. En een alternatief voor locatietracking (als dat écht nodig is), kan een AirTag aan de sleutelbos zijn.
Het is een simpel plan, het is vooral een kwestie van volhouden. En hoe meer mensen hetzelfde plan volgen, des te makkelijker dat wordt voor iedereen.
Ik hoor vaak dezelfde vragen terugkomen, dus ik beantwoord er hieronder een paar.
Wat veelgestelde vragen
Waarom deze leeftijden?
Omdat onderzoek laat zien dat de hersenen van kinderen voor deze leeftijd nog niet voldoende ontwikkeld zijn om goed met alle input om te gaan. Het idee is om de virtuele wereld stap voor stap groter te maken, aansluitend bij de capaciteit van het kind.
Vallen ze dan niet buiten de boot?
Als genoeg mensen op de school van onze kinderen besluiten hetzelfde te doen, zal het voor de kinderen voelen als ‘normaal’. Daarom zijn we hard bezig om meer ouders over te halen om mee te doen! Er is veel enthousiasme, omdat iedereen de problemen herkent. De kans is dus groot dat er op de school van jouw kinderen ook veel mogelijk is.
Je kunt het toch niet allemaal bij ze weghouden?
Klopt. Maar op deze manier introduceren we impactvolle technologie op een leeftijd die passend is. Net zoals we dit altijd doen in de opvoeding. Je laat een kind van vier geen horrorfilms zien, maar een kind van 16 kan daar wél mee omgaan. Uit onderzoek blijkt dat de smartphone (en zéker sociale media) uitstellen beter is voor de ontwikkeling en (mentale) gezondheid van kinderen.
Maar zit je zelf dan nog wél op je smartphone?
Zoals je misschien weet beoefen ik zelf digitaal minimalisme, maar ik ben absoluut niet perfect. Het is altijd mijn doel om zo min mogelijk op mijn smartphone te zitten rond mijn kinderen.
En als dat wel nodig is hanteer ik deze simpele regel: het scherm moet nooit tussen mij en mijn kinderen (en andere mensen) in komen. Ik geef contact in de echte wereld prioriteit boven wat er op mijn iPhone gebeurt.
Tegelijkertijd leg ik het zo uit: een smartphone is voor grote mensen. Net als autorijden, bier drinken, werken, enge films kijken, roken, etc. Ik hoef niet te stoppen met mijn smartphone voor mijn kinderen, net zoals ik zelf geen boeken van Nijntje lees voor het slapengaan.
Benieuwd hoe mijn setup nu is? Lees dit artikel: Mindful ouderschap – hoe digitaal minimalisme mij helpt een betere vader te zijn
Ze hebben toch een smartphone nodig vanaf de middelbare school?
Systemen als Magister zijn ook te openen vanaf een computer. En de norm begint ook te veranderen op middelbare scholen. Wij zijn in gesprek met een aantal middelbare scholen in Delft, en er is ook hier veel enthousiasme om de situatie te veranderen en de scholen smartphonevrij te maken.
Zo leren ze toch niet omgaan met de dreigingen?
Ook al zijn scholen smartphonevrij, er worden vaak nog steeds lessen gegeven over media-weerbaarheid. Bijvoorbeeld het herkennen van nepberichten en allerlei andere dreigingen op het internet. Kinderen kunnen oefenen zonder zelf een smartphone te bezitten en/of zelf een social media account te hebben.
Maar gaan ze dan niet achterlopen?
Je kunt leren over technologie zónder dat je zelf een smartphone hebt. Jake mag soms een taak uitvoeren op mijn smartphone. We kletsen samen weleens met ChatGPT. Ik leg hem graag uit hoe technologie werkt, hoe de wereld vroeger anders was en wat je er allemaal mee kunt.
Bij aardrijkskunde leerde ik over vulkanen, en ik heb nog nooit lava gezien in mijn leven. Het is niet nodig om je jeugd over te laten nemen door een smartphone om te leren ermee om te gaan.
Bovendien: zo lastig is het niet om een smartphone te leren gebruiken. Zeker niet als je jong en leergierig bent. Ik ontving mijn eerste iPhone toen ik 23 was, ik kan er príma mee omgaan.
En hoe zit het dan met andere technologie?
De smartphone uitstellen is enorm effectief, omdat je een smartphone altijd bij je hebt. Maar het is waar dat dit niet de enige oplossing is. Hoe wij het aanpakken:
- De kinderen kijken televisie samen in de woonkamer, meestal vanaf 17:00 tot we gaan eten (meestal rond 17:30).
- Eén keer per week mag Jake gamen. We spelen dan samen een spelletje op mijn Playstation. Mochten we later besluiten om een Nintendo Switch te halen, dan is het de ambitie om alleen offline spellen te spelen. Dus geen online gaming. Daar zal af en toe heus eens teleurstelling over ontstaan, maar teleurstelling is ook leerzaam. ;)
- Zodra er telefoons in het spel komen wordt de situatie heel duidelijk: geen telefoons aan tafel, niet mee in de slaapkamer ’s avonds en duidelijke dagelijkse limieten.
Andere tips die langskomen: het kind mag een ‘gezinscomputer’ gebruiken onder toezicht (en met beperkingen), het kind gebruikt de gezinscomputer om te appen met een vriendje of je haalt de ouderwetse huistelefoon weer in huis voor een paar euro per maand.
Wat doe ik als mijn kind al een smartphone heeft?
Ieder gezin maakt hun eigen keuzes. Misschien heeft je kind een smartphone en gaat het prima, dan vind je dit alles waarschijnlijk overdreven. Heb je je kind al een smartphone gegeven omdat dit de norm was, en heb je er een beetje spijt van?
Het is nooit te laat om de situatie aan te passen. Je kunt grenzen stellen (zoals geen telefoon in de slaapkamer of tijdslimieten), de telefoon in overleg ‘downgraden’ naar een domme telefoon of strenger ouderlijk toezicht, of in gesprek gaan met je kind over hoe jullie samen de smartphone-regels kunnen aanpassen.
Veel ouders ontdekken dat hun kinderen eigenlijk ook wel opgelucht zijn wanneer er duidelijke grenzen komen – het neemt druk weg. Toen ik vroeger op mijn 16e een computer op mijn kamer had, stelde mijn vader al op de router in dat het internet om 22:00 automatisch uitschakelde. Dat gaf rust, want daardoor hoefde ik mezelf niet te beheersen en kon ik gewoon op tijd naar bed.
En vergeet niet: andere ouders op school overtuigen om ook de smartphone uit te stellen helpt ook jouw kind, omdat de sociale druk dan afneemt.
Wil je zelf ook aan de slag?
Ik ben niet de enige die zo gepassioneerd is over dit onderwerp. Honderdduizenden ouders over de hele wereld zijn aangesloten bij hun lokale versie van Smartphonevrij Opgroeien. Zo plaatste de Amerikaanse tak laatst deze korte video die het probleem direct goed samenvat.
Wil je ook in actie komen op de school van jouw kind(eren)? De website van Stichting Smartphonevrij Opgroeien is een goed startpunt. Je vindt er alles wat je nodig hebt om te beginnen.
Boek met praktische tips
De stichting brengt in november samen met Thijs Launspach een boek uit, vol tips en adviezen om je kinderen ook die zorgeloze jaren ’90 jeugd te gunnen. Je kunt het boek hier bestellen op bol.com.
En wil je zelf ook minder op je smartphone zitten? Lees dan zeker even dit artikel en volg de onderstaande Bundel om jezelf te bevrijden van je smartphoneverslaving.
Ieder gezin maakt zijn eigen keuzes. Voor ons voelt smartphonevrij opgroeien als de juiste weg. En het mooie is: hoe meer mensen hierin meegaan, des te natuurlijker het wordt voor onze kinderen. 💛
Besteed minder tijd op je smartphone
Heb je soms het gevoel dat je teveel tijd op je smartphone doorbrengt? In deze Bundel gaan we aan de slag met bewust smartphone gebruik zodat je je leven weer terug krijgt.
Besteed minder tijd achter je scherm en op social media, en meer tijd aan echt genieten van je leven.
Doe je ook mee?
Deze cursus ontving een gemiddelde waardering van 9,3 door duizenden deelnemers.
Reacties
HEEL GOED ‼️‼️‼️Mijn dochter groeide op in Duitsland en werd een outcast zonder mobiele telefoon. Maar met een paard en wedstrijden. Nu is zij 28 jaar en ons als ouders HEEL dankbaar daarvoor
Succes en dit gaat zeker lukken 🥰
Fantastisch idee. Wat fijn dat jullie Jake en Sophie een fijne smartphone vrije jeugd gunnen. Dat zal af en toe wel eens strijd opleveren maar ze krijgen er heel veel voor terug. Ik hoop dat meerdere ouders hierin mee zullen gaan.👍🥰
Ik heb geen kinderen maar ik ben 57 en het doet gewoon een beetje pijn al die kinderen en ouders op hun telefoon (ikzelf ook hoor). Het lijkt me een hele goede beslissing en ik hoop dat je heel veel ouders kunt overtuigen!
War een goed artikel. Mijn zoon is geboren in 1993 en nu vader van 2 meisjes waarvan de oudste 3. Hun moeder is verslaafd aan de telefoon en zit er zelfs op als we op visite zijn. Ik ben bang dat ze dat normaal vinden en daarom stuur ik hem dit artikel. Als bezorgde oma sta je toch aan de zijlijn en kun je er niet mee bemoeien
Bedankt hiervoor! Ik ben de moeder van een jongen in groep 3. Ik had me al aangemeld bij smartphone opgroeien, maar dit geeft mee een zetje om er actiever mee aan de slag te gaan op zijn school.
Hoi Jelle!
Geweldig deze aandacht op dit moment voor dit onderwerp!
Het doet me goed te zien dat dit initiatief landelijk steeds groter en bekender wordt!
Ook goed om te zien dat iemand als jij, Jelle, dit oppakt!
Ben zelf uit 1957, lekker veel buitenspelen en ook nog zonder tv….
Ik gun mijn kleinkinderen dat ze smartphone-vrij kunnen opgroeien…
Succes iedereen die zich hiervoor inzet!!!!
Ik heb afgelopen jaar een lezing van een orthopedagoge/pedagoge, georganiseerd door de kinderopvang, bijgewoond. Zij was namens de beroepsgroep van mening dat je kinderen halverwege groep 8 digitale zwemles kan en zou moeten geven: actief meekijken met wat ze online doen, duidelijke afspraken maken (geen geweld/bloed/bloot in beeld) en niet moet wachten tot 14 jaar. Omdat op die leeftijd het kind minder openstaat voor ouderlijk advies enz.
Daar zou ik graag meer over lezen.
Precies, dit omschrijf ik ook in het artikel. Het is belangrijk dat kinderen leren over digitale vaardigheid én digitale weerbaarheid. Maar deze lessen vereisen niet dat je zelf een smartphone hebt waar je uren per dag op doorbrengt.
Het is ook essentieel dat we als ouders betrokken blijven bij het ‘online leven’ van onze kinderen wanneer ze wél een smartphone hebben. Maar het artikel werd wat lang. Daar kan ik later misschien nog meer over schrijven. 😊