“Fear keeps us focused on the past or worried about the future. If we can acknowledge our fear, we can realize that right now we are okay. Right now, today, we are still alive, and our bodies are working marvelously. Our eyes can still see the beautiful sky. Our ears can still hear the voices of our loved ones.”
Thich Nhat Hanh
De toekomst is onzeker – voor ons allemaal
Ja – laten we dat eerst uit de weg helpen. Waarom? Omdat alles in het leven per definitie tijdelijk is. Niets is permanent. En dat ene feit maakt dat de toekomst onzeker is – voor iedereen.
Natuurlijk voelt de toekomst soms extra onzeker. Bijvoorbeeld omdat je baan op het spel staat, omdat een dierbare ziek is, omdat jij ziek bent of omdat er zaken veranderen die jou sterk beïnvloeden.
Wat de toekomst brengt – dat kan ik je niet met zekerheid zeggen. Maar we kunnen wel samen werken om die onzekerheid te verminderen. En onszelf te trainen om te openen naar de onzekerheid. Om er niet voor weg te rennen, maar het te omarmen.
Laten we eens kijken.
1. De toekomst bestaat nog niet
Nee. En dat klinkt heel logisch als ik het zo zeg, maar het voelt in de werkelijkheid vaak anders. Waarom? Omdat we de toekomst al denken te zien in onze gedachten.
Je hoeft je ogen maar te sluiten, en je ziet het precies gebeuren. Al je grootste angsten worden voor je mentale oog afgespeeld. Een dokter met een vreselijk bericht, je dochter die niet meer thuis komt, je partner die bij je weggaat, klimaatverandering, etc.
Allemaal ellende, en het lijkt allemaal te gebeuren in de toekomst. Op dit ene feitje na dan: de toekomst bestaat niet. En die ellende die je in je hoofd ziet passeren – tja – dat is niet de werkelijkheid.
Ik schreef het vaker en ik schrijf het hier opnieuw: jij bent niet je gedachten. Je gedachten komen en gaan, en dat is oké. Je hoeft er niet zoveel waarde aan te hechten. Piekeren brengt je niets.
Verleden en toekomst zijn illusies. Ze bestaan niet echt. Je kunt ze niet waarnemen, je kunt ze niet ervaren. Ze bestaan alleen in onze herinneringen en in onze verwachtingen. Dit zijn stuk voor stuk gedachten – allemaal gedachten.
En gedachten zijn maar gedachten. Oké – en verder?
2. Zeg me na: het is wat het is
Het is wat het is. Er is alleen nu – en ooit komt er mogelijk die situatie waarvoor je zo vreesde. En als die situatie ooit aanbreekt, dan is er niets aan te veranderen. Dan is er maar één gepaste reactie: acceptatie.
Hoe zit dat precies?
Nou – het ‘nu’ is niet te veranderen. Het ‘nu’ is alleen te accepteren. Althans – je kunt ook wensen dat het anders was ook al is dat het niet. En dat is prima, dat doen we allemaal. Maar dat leidt dus alleen tot frustratie. En naar meer frustratie ben je niet op zoek denk ik.
Maar misschien ook wel.
Het constant wensen dat je leven anders was dan het is veroorzaakt vrijwel al je problemen. Als je het leven meer zou nemen zoals het komt, dan zou je je kalm en tevreden voelen. Gevuld met dankbaarheid en waardering voor wat er is.
En ik begrijp dat dat uitdagend voelt. Want het is niet bepaald de levenshouding die we standaard aangeleerd krijgen. Dankbaar voelen voor tegenslagen wordt door de meeste mensen gezien als vrij bizar. Maar wat is een tegenslag? Het is een gebeurtenis waaraan een heleboel verwachtingen zijn gekoppeld.
Als je lichaam ziek wordt terwijl jij gezond wilde zijn dan ervaar je spanning. Als je accepteert dat je ziek bent, dan valt die spanning grotendeels weg. Dat maakt ziek zijn nog niet wenselijk, maar wel een stuk minder beladen. Het voelt meer als een onwenselijke ontwikkeling en meer niet.
Dat klinkt misschien als makkelijk praten – maar met nog meer ‘moeilijk praten’ wordt je leven sowieso niet beter. Probeer het maar eens – het is wat het is. Het voelt bevrijdend omdat het waar is.
3. Goede voorbereiding scheelt een hoop
Als je je onzeker voelt over de toekomst dan kun je stappen zetten om je onzekerheid te verminderen. Aan de ene kant wil je werken om opener te worden en de situaties in je leven te accepteren (zie hierboven). Maar dat sluit niet uit dat je tegelijkertijd stappen kunt zetten om onwenselijke situaties te vermijden waar je kunt.
Bijvoorbeeld: ik wil geen enge long aandoeningen ervaren, dus ik rook niet. Daarmee zijn long aandoeningen niet uitgesloten, maar de kans is wel een stuk kleiner. En mocht er toch ooit een long aandoening komen – dan is het wat het is.
Nog een voorbeeld: je kunt misschien niet beïnvloeden of je je baan kunt behouden. Maar je kunt je wel mentaal en praktisch voorbereiden op een onwenselijke uitkomst. Alvast je CV oppoetsen, wat rondvragen, nadenken over je opties en eerste stappen zetten. De situatie is niet veranderd (de onzekerheid blijft), maar je voelt je minder onzeker omdat je weet dat je goed voorbereid bent.
Je wilt constant de stappen zetten die je helpen om de kans op wenselijke uitkomsten te vergroten en de kans op onwenselijke uitkomsten te verminderen.
Hoever je daarin wilt gaan, dat moet je zelf bepalen. Er is ergens een balans tussen controleren en accepteren, en die ligt bij iedereen anders. Ik merk dat ik de laatste jaren steeds meer verschuif naar accepteren, en de touwtjes steeds meer laat vieren. Maar ik weet dat de controle pakken me erg geholpen heeft toen het nodig was.
Als je teveel probeert te controleren dan ervaar je teveel stress. En dan is het tijd om te werken aan acceptatie en loslaten.
4. Wees dapper en positief
”Vriezen we dood dan vriezen we dood” – dat zei mijn oma vaak. Wat komt dat komt, je hebt er geen controle over – we zien het dan wel weer.
Dat is denk ik een vrij gezonde kijk op de toekomst. Je doet je best, en meer kun je niet doen. Vanaf daar helpt het om dapper en positief te zijn. Om te beseffen dat negatieve gedachten je niet gaan helpen. En dat wegkruipen in een hoekje niet de oplossing is.
Gewoon doorgaan, stapje voor stapje. Jezelf bij elkaar rapen en die onzekere toekomst tegemoet gaan. Als het teveel wordt, maak het dan kleiner. En neem je tijd om bij te komen, om te herstellen.
Maar kruip niet weg, word niet negatief.
Ja – je wordt geconfronteerd met problemen. En ja – de hele mensheid staat voor een aantal enorme problemen. Dingen die we zullen moeten oplossen om enorme ellende te vermijden. En we kunnen allemaal ons best doen. Maar de meeste dingen liggen buiten onze controle. Dat is zoals het is.
Jij bepaalt hoe je naar je leven kijkt. Hoe je omgaat met ieder moment zoals het zich aandient. En je kunt ervoor kiezen om sterk te zijn. Om te blijven relativeren, positieve gedachten te omarmen en moed te houden. Het leven is een dolle boel soms – en dat is oké. Soms word je door elkaar geschud en weet je niet meer wat boven en onder is.
Maar weet je wat? Morgen komt de zon weer op. En krijg je weer een nieuwe dag. En je kunt ervan vinden wat je wilt – maar die dag, die zonsopgang, dat moment dat je een kop koffie drinkt en deze woorden leest – dit is alles wat er is. Ademen, bewegen, zien, horen, voelen, proeven, ruiken, gedachten ervaren. Dit is wat je leven is. Simpele, kleine momenten die in elkaar overvloeien.
Het drama zit in je gedachten. De eenvoud is overal om je heen. En als je er zo naar kijkt, dan is dat moment waar je tegenop ziet een stuk minder dramatisch. Het is gewoon een ander simpel moment.
Gewoon een ander moment op planeet Aarde. Zonder drama, vol eenvoud. Zo bekeken kun je het wel aan. Dan mag de toekomst nog steeds onzeker zijn – dan hoef je je in ieder geval niet meer zo angstig te voelen.
Meer tips om positief in het leven te staan
In mijn boek Steeds leuker lees je nog veel meer tips en inspiratie om je leven makkelijker en leuker te maken.
Echt waar – het is dolle pret. Het gaat over heksen, vaatwassers en slappe patatjes. Maar ook over je leven versimpelen, gelukkiger worden en meer betekenis ervaren.
Liefde, compassie, vrijheid, blijheid – dat soort mooie dingen. Ben je nieuwsgierig? Ontdek dan wat anderen ervan vinden. Op Bol.com vind je honderden recensies.
Reacties
telkens opnieuw fijne spiegels die je voorhoudt, voetjes weer op de grond. Thanks !
Weet je Jelle, ik kreeg tranen in mijn ogen van ontroering bij dit artikel. Dank je wel!
IK ben het eens dat de toekomst min of meer een illusie is maar dat het verleden een illusie is daar ben ik het niet mee eens. Dat je het niet meer kunt veranderen dat is zo. Of je dingen nu goed of fout gedaan hebt. Een relatiebreuk blijft een relatiebreuk dat is geen illusie. Terugdenken daaraan doet pijn. Je kunt het niet veranderen en moet door maar daardoor is het nog geen illusie. Het is gebeurd en dat kun je niet meer veranderen. Je kan niet terug in de tijd net zo min als dat je vooruit in de tijd kan.
Hoi Noortje, bedankt voor je reactie. Natuurlijk heb je helemaal gelijk – terugdenken aan een relatiebreuk is moeilijk. Het brengt meer gedachten en emoties met zich mee, waardoor je een naar gevoel ervaart.
Maar weet dat al deze gedachten gewoon gedachten zijn. En dat de gevoelens die je ervaart worden gecreëerd door deze gedachten. De gedachten zijn er – dat kun je vaststellen. Maar het daadwerkelijke verleden is er niet – dat kun je ook vaststellen.
Het is geen kwestie van ‘eens’ of ‘oneens’, het is een kwestie van het zelf waarnemen. Als je nu op een stoel zit in je huiskamer, waar vind je de relatiebreuk behalve in je gedachten? Het antwoord is: nergens. Niets te bekennen. Er is alleen de sensatie van zitten, van ademhaling, zien, en de sensatie van die gedachten. Er is alleen nu, begrijp je wat ik bedoel? 💛
Dit artikel klopt als een bus. Het valt niet altijd mee om in het “nu” te blijven, zelf zit ik vaak nog in “wat als”, en dat is vrij nutteloos. Al gaat het wel steeds beter omdat ik er ook steeds bewuster mee omga. Bedankt Jelle!
Dank je wel net wat ik nodig heb
goedemorgen jelle, ten eerste complimenten voor alles wat je schrijft, ik vind het geweldig, het werkt ook, en het klopt allemaal wat je schrijft. ik vind het jammer dat ik in de schuldsanering zit anders zou ik je zeker financieel steunen, want ik vind dat je geweldige stukken schrijft. maar wie weet in de toekomst( en die is er niet schrijf je) grapje!!.
ik wens je veel gezondheid en veel succes met je mooie site.
en je lijkt mij ook een leuke man. ga zo door
Toch is een redelijke zorg over de toekomst ook op z’n plaats. Hoewel je gelijk hebt met de gezonde kijk van je oma op de dingen…onze toekomst ziet er op z’n minst twijfelachtig uit en, inderdaad, aan het meeste kunnen we niet veel doen. Ik heb je ooit wel eens gevraagd of je je inspiratie uit een geloof haalde en je antwoordde dat het leven zelf je inspiratie was. Prachtig…ikzelf ervaar m’n geloof in God , vooral inzake de toekomst, als een troost.
Hallo Jelle, de ene helft van de bevolking is zeer bezorgt over de klimaatsverandering wat die beweeg zou kunnen brengen, de andere helft is zeer bezorgt over de massa immigratie die Europa op termijn totaal zal veranderen.
Jij behoort blijkbaar tot de eerste groep . De 2e groep , waartoe ik behoor, leeft onder een angst die eigenlijk taboe is, waar niet over gesproken kan worden zonder veroordeeld te worden. Dat maakt het dubbel lastig om mee om te gaan.
Groeten, Yolande
Hoi Yolande, bedankt voor je reactie. Ik denk niet dat je kunt spreken van ‘twee helften’, en ik denk ook niet dat de problemen met elkaar vergeleken kunnen worden. Deze drastische en abrupte klimaatverandering beïnvloedt het leven op aarde voor de komende duizenden tot tienduizenden jaren. De implicaties gaan verder vooruit dan onze samenleving momenteel bestaat. Dat is nogal wat.
Veranderingen in migratie hebben altijd plaatsgevonden, en zullen altijd voor verandering zorgen. Het punt is: de wereld verandert razendsnel. Technologie, klimaatverandering, migratie, een veranderende cultuur… het is onmogelijk om ons land te conserveren in de staat zoals het nu is. Migratie zorgt voor problemen, onzekerheden en angsten – aan beide kanten. En die problemen moeten we niet ontkennen.
Maar het is belangrijk om te realiseren dat Europa op termijn sowieso totaal zal veranderen. Migratie of geen migratie.
Het probleem met de migratie discussie (waardoor deze in taboe sfeer terecht komt), is dat deze gesprekken meestal niet gaan over migratie. Ze gaan over angst, afscherming en in de naarste gevallen over xenofobie en racisme. Die laatste twee zitten in de taboe sfeer, en niet zonder reden. En angst en afscherming zijn geen effectieve uitgangspunten om vanuit te werken, omdat ze leiden tot meer polarisatie en andere onwenselijke uitkomsten.
Ik ben het met je eens dat teveel migratie in te korte tijd een samenleving als de onze kan veranderen en destabiliseren. Of dat nu al aan de orde is kan ik niet goed inschatten, maar ik denk van niet. In landen als Libanon is dat bijvoorbeeld duidelijk wel aan de orde. Doe wat je moet en wilt doen, en realiseer je vervolgens waar jouw controle eindigt. En accepteer de situatie zoals hij is. Europa verandert, Nederland verandert, de mensheid verandert, jij verandert – niets is permanent. 💛
Hoi Jelle, kun jij ons eens meenemen in welke meester / boeken jij leest / gebruikt? Ik denk soms wat werk van Eckhart Tolle en of de Tao Te Ching te lezen. Alleen in een veel heldere tekst en met fijne voorbeelden.
Mvgr Tom
Ik lees en leer over van alles wat los en vast zit, waaronder de twee voorbeelden die je noemt. Het punt is, iedereen die opzoek is naar de waarheid en naar ‘dat wat werkt’ beweegt zo’n beetje in dezelfde richting. En gaat dus zo’n beetje dezelfde dingen roepen. 😉
Toen ik fluisterde: ‘Het is wat het is’, keek een man mij raar aan in de trein 😂 nou en haha
Jelle, jij hebt echt een bijzondere gave, hou het zo!!
Greetz Con.
Hallo Jelle, het zijn allemaal waarheden die je verkondigt. Maar ik wordt al heel erg lang gekweld door chronische pijn, waar geen oorzaak voor te vinden is. Dit is zeer frustrerend en het maakt me heel vaak opstandig. Ik vind het met deze klachten moeilijk om te genieten van het leven. Ik weet dat ik verder niets te klagen met een fijne familie en geen financiële problemen maar toch….., Als ik mijn chronische pijn zou kunnen afkopen voor pakweg € 1000, dan wist ik het wel…. Maar zo werkt het niet en dat zou ook niet eerlijk zijn tov mensen die iedere cent moeten omdraaien om rond te komen.
Ja, het zal best zijn dat ik me erdoor laat beheersen. Zolang ik niet weet wat er aan de hand is met mijn lichaam, blijven frustratie en angst op de voorgrond. Ik heb een coach en die heeft het ook vaker over het hier en nu. En laat blijken dat ik een keus heb: of je laat je leven helemaal beheersen door die klachten of je probeert er toch nog wat van te maken. Erg moeilijk…..
Hoi Jelle,
Kan alleen maar zeggen dat ik je een topper vind, je raakt met telkens weer met elke artikel die je schrijft!
Zal wel uren met je kunnen praten over hoe ik in het leven sta met mijn onzekerheden, merk dat het me in het dagelijksleven soms echt beperkt…
Maar blijf positief en dan MOET het allemaal goed komen en kijk uit naar nog meer inspirerende artikelen van jou!
Greetzzz Melanie
Hoi, jelle
Ik lees je verhalen sins kort, en het werkt inderdaad voor mij persoonlijk ga zo door, en top dat er zulke mooie mensen zijn als jij, die klaar sta voor ons mede mens.
Jelle, ik vraag me af: als Billy verliefd zou worden op een ander en jou zou verlaten, zou je dat dan echt direct accepteren en zeggen: het is wat het is? Ik zit in deze situatie met mijn man en ik heb toch echt wel een maand gehuild en gesmeekt om onze relatie nog een kans te geven…
Inmiddels ben ik wel zo ver dat ik het heb geaccepteerd, maar daar is zoals gezegd ruim een maand overheen gegaan voor ik dat kon.
Lieve Andrea, wat verschrikkelijk dat dit je is overkomen. Ik kan je niet zeggen hoe ik exact zou reageren, en ik hoop er niet achter te komen. Maar niemand zegt dat je er al in een dag of in een week moet zijn. Je laat het klinken alsof een maand erg lang is, maar in een levensveranderende situatie als dit is een maand wat mij betreft nog steeds behoorlijk vlot. Sterkte! 💛
Hoi Jelle,
Dit artikel had ik zo nodig.
Ik start 1 april aan een nieuwe baan. Maar alles is nu onzeker ivm het Corona virus. Ik merk dat ik teveel pieker. Maar probeer nu je tips toe te passen. Het is wat het is.
Ik kan het niet beïnvloeden. Wat als wat als.
Bedankt voor je tips.
Lieve Jelle,
Dit artikel had ik net nodig. En het is zo waar wat je schrijft. Dank je wel ❤️
Liefs, Martine