Planten hebben de toekomst
Ja – daar ben ik van overtuigd. Waarom? Om drie redenen:
- Plantaardig eten vermindert het risico op allerlei nare aandoeningen en ziektes.
- Plantaardig eten voorkomt dierenleed dat er niet hoeft te zijn.
- Plantaardig eten is veel minder schadelijk voor het milieu.
- Plantaardig eten heeft weinig van de andere nadelen die de veeteelt plagen (zoals antibiotica resistentie en rare, gevaarlijke ziektes zoals COVID-19, SARS, MERS en H1N1).
We gaan een wereld tegemoet waarin we verbaasd terugkijken naar de manier hoe we nu ons eten produceren. Een beetje zoals we nu terugkijken op feestjes in de jaren ’60 waar we – naast de borrelnootjes – een beker met sigaretten op tafel zetten.
Maar overstappen op een plantaardig(er) eetpatroon is niet zonder uitdagingen. Want hoe verander je tradities, gewoontes en culturele normen zonder jezelf te verliezen? Hoe kun je nog net zo genieten van je eten, en tegelijkertijd profiteren van de voordelen van plantaardig?
Hieronder heb ik een aantal tips voor je. Het is echt minder uitdagend dan het lijkt.
Doe het stap voor stap
Het veranderen van je eetpatroon heeft niet alleen te maken met het moment dat je je boterhammen belegt. Het verandert mogelijk ook hoe (en waar) je boodschappen doet, hoe (en in welke volgorde) je kookt en het vinden van nieuwe favoriete recepten.
Er is geen reden om het groter te maken dan het is, maar je moet er ook niet te licht over denken. Als je alles tegelijkertijd probeert te veranderen, zul je waarschijnlijk terugvallen in je oude gewoontes zodra je je vermoeid, gestrest of overweldigd voelt.
Dat is prima – dat doe ik ook – maar daarom is het slim om rustig te veranderen.
Een andere opmerking: besef dat plantaardig eten anders smaakt, maar daardoor niet minder lekker is.
Door dierlijke producten te vervangen lever je soms in op de rijke, vette smaak en de specifieke textuur. Maar vergeet niet dat je hier ook iets voor terug krijgt: minder aanslag in je bloedvaten, meer vezels en een wereld aan nieuwe smaken.
Geef jezelf de tijd om te wennen en sta open voor nieuwe ervaringen. Probeer de producten niet te proeven als vervanger maar als een op zichzelf staand product met zijn eigen unieke smaakbeleving.
Goed – laten we beginnen.
1. Zo vervang je vlees
Vlees vervangen is eenvoudiger dan ooit. De schappen in de supermarkt puilen uit van vleesvervangers en de kwaliteit gaat elke maand omhoog.
Er is van alles te krijgen, en het aanbod loopt ontzettend uiteen wat betreft textuur, smaak, gezondheid en prijs. Vleesvervangers zitten in dezelfde fase als de elektrische auto – uiteindelijk wordt het de norm, maar er is nog werk aan de winkel. Mijn advies: experimenteer en probeer.
In de basis is dit belangrijk om te weten: vleesvervangers bak je anders dan vlees. Vleesvervangers zijn al ‘gaar’, dus het hoeft alleen verwarmd en eventueel krokant te worden. Gooi het dus niet als eerst in de pan tenzij dit op de verpakking staat aangegeven.
Zelf bak ik vleesvervangers vaak even krokant, dan leg ik het aan de kant en bereid ik de rest van het gerecht. Om aan het einde het vleesvervanger toe te voegen.
Ook belangrijk: vleesvervanger is relatief gezien duurder dan echt vlees. Zeker als je de goedkopere vleessoorten vergelijkt. Gehakt kost bijna niks, nepgehakt is een stuk prijziger. Dit zal de komende vijf jaar drastisch veranderen, maar vooralsnog is dit op zichzelf al een reden om vleesvervangers niet dagelijks op tafel te zetten.
Vleesvervangers zijn een geweldige hulp tijdens je transitie naar plantaardig. Maar zie het niet als het eindstation. Veel vleesvervangers zijn niet veel gezonder dan vlees en ze zijn duur. Gebruik vleesvervangers bijvoorbeeld als een smaakmaker en lekkere afwisseling. En beweeg (met behulp van nieuwe kookboeken en je groeiende ervaring in plantaardig koken) verder richting peulvruchten, paddestoelen, tofu en tempeh marineren.
Goedkoper, gezonder en (als je er aan gewend raakt) net zo lekker. Sommige dingen moet je leren eten. Maar dat kun je wel. Weet je nog hoe vies je wijn vond als kind? 😉
Er is tegenwoordig ook veel keuze in vegetarisch ‘vleesbeleg’. Experimenteer hier rustig mee om je leven makkelijk te maken. Overweeg ook om te bewegen richting groentedips. In veel supermarkten wordt dit assortiment steeds ruimer (met name hummus), en je kunt het ook eenvoudig zelf maken.
Wil je meer weten over plantaardige eiwitten? Billy schreef een uitgebreid artikel over producten met veel plantaardige eiwitten.
2. Zo vervang je kaas
Ja – kaas. Veel mensen vinden het geen probleem om nooit meer vlees te eten – maar kaas? Dat is als Nederlander toch bést een dingetje.
Kaas is ook het voedingsmiddel dat mij nog steeds weet te verleiden van tijd tot tijd. Op feestjes, op de pizza of in restaurants. Maar ik vind steeds meer wegen om de kaas heen – hier vind je wat inspiratie.
- Kaas als broodbeleg laat zich prima vervangen door hummus. Hummus heeft een romig mondgevoel, een hartige smaak, is overal verkrijgbaar en makkelijk smeerbaar op brood. Hummus kan niet in je koelkast ontbreken als je plantaardiger wilt eten! Experimenteer ook gerust met andere plantaardige groente spreads!
- Een tosti zonder kaas is nog steeds heel lekker hoor!
- Op de pizza is avocado een vrij goede vervanger voor kaas. Leg de plakjes avocado op je pizza als hij uit de oven komt. Het geeft het romige mondgevoel dat je zoekt. Het is anders, maar het is wél erg lekker.
- Kaas- en roomsausjes kun je maken door rauwe cashewnoten te weken en te pureren. Heerlijk voor lekkere pastasauzen en veel liever voor je bloedvaten!
- Edelgistvlokken zijn betaalbaar en verkrijgbaar in steeds meer (bio) supermarkten. Het ziet eruit als visvoer, smaakt naar parmezaanse kaas, zit boordevol voedingsstoffen en schijnt zelfs (een beetje) te helpen tegen verkoudheid. Strooi over pasta, pizza en door alle gerechten waar de smaak van kaas op zijn plaats is.
- Er is ook steeds meer nepkaas verkrijgbaar, en de smaak hiervan wordt steeds beter. Leuk voor de afwisseling of om een plantaardige versie van je oude favorieten te maken (veggie cheeseburger!).
- Bij de borrel kun je kaas vervangen door snackgroente te dippen in hummus of toostjes te eten met guacamole, visvrije tonijnsalade, op smaak gebrachte hummus of andere groente spreads. En de bamihap is plantaardig, dus leef je uit met kleine snacks.
Het zou heel goed kunnen dat je het ook lastig vindt om kaas los te laten. Maar denk maar zo: op elke plek waar je kaas kunt vervangen kom je weer een stapje vooruit.
3. Zo vervang je yoghurt
Veel mensen ontbijten met yoghurt of kwark, dus dit verdient een aparte categorie. Hierin heb je grofweg twee opties:
- Kies plantaardige yoghurt producten;
- Vind je ontbijt opnieuw uit.
Er zijn allerlei leuke, plantaardige ontbijtjes te maken die onwijs gezond zijn. Zelf ontbijt ik meestal met havervlokken met wat amandelmelk, vers fruit, walnoten, lijnzaad, een snufje gemalen kurkuma en wat rood fruit (meestal uit de vriezer). Simpel, super gezond en heel lekker.
Maar er zijn ook steeds meer (en steeds betere) plantaardige yoghurt en kwark variaties verkrijgbaar. Met en zonder suiker, met en zonder smaakjes. Probeer ze eens. Ze zijn anders, maar verrassend lekker.
4. Zo vervang je andere zuivel
Ja – laten we eens kijken naar tips en ideeën om zuivel uit je eetpatroon te drukken. Te beginnen met melk.
- Er zijn tegenwoordig zoveel plantaardige melksoorten verkrijgbaar dat koemelk simpelweg één van de keuzes is. De keuze die je makkelijk achterwege kunt laten. Zoek je favoriete moederloze melk in het houdbare schap en experimenteer erop los.
- Ik drink mijn koffie zwart, maar in koffiezaakjes drink ik liefst soja latte. Maar veel mensen zijn meer fan van havermelk in de koffie. Het is een kwestie van proberen.
- Boter is – net als kaas – een product met een unieke smaak en textuur. En de plantaardige varianten zijn er (nog) niet helemaal. Maar dat is niet erg. Als je boter op brood eet kun je gewoon kiezen voor plantaardige varianten. En roomboter kun je vervangen door plantaardige margarine, kokosolie of andere olie. Minder rijk, maar beter voor je bloedvaten.
- Als je slagroom wilt maken kun je hiervoor speciale plantaardige room gebruiken. Het resultaat is verrassend goed. De textuur is wat lichter en de slagroom blijft langer stevig.
- Roomijs kun je vervangen door plantaardig ijs gemaakt van kokosmelk (gewoon verkrijgbaar in de meeste supermarkten, wel geprijsd zoals de premium ijsmerken). Of je kiest gewoon voor sorbet ijs, klaar is kees.
Zodra je een beetje thuis begint te raken in de plantaardige keuken vind je al snel veel nieuwe manieren om te koken. Je zult de room, de boter, de koemelk en andere zuivelproducten al snel niet meer missen.
Geef jezelf de tijd, dan zul je zien dat het makkelijker is dan het lijkt.
5. Zo vervang je eieren
Eieren zijn veelzijdig, makkelijk, lang houdbaar en lekker. Logisch dat ze populair zijn. Als je eieren wilt vervangen dan is het belangrijk om een paar gewoontes te veranderen.
Voor het makkelijke gebakken of gekookte eitje zul je alternatieven moeten vinden die bij jou passen. Zelf heb ik een tijdje kikkererwten omelet gemaakt, best lekker en eenvoudig (je kunt het voormixen). Maar tegenwoordig eet ik gewoon andere dingen op de momenten dat ik vroeger een ei bakte.
Zoals plantaardige tosti, gebakken of gegrilde groente of de maaltijd van de dag ervoor. Je kunt ook roerei maken van tofu, en dat is best leuk voor in het weekend of het paasontbijt. Maar het is denk ik niet zo’n ‘dagelijks’ gerecht als een gebakken ei is voor de meeste mensen.
Dit zijn mijn ei-vervang-tips:
- Vervang gebakken ei door een kikkererwten omelet of tofu scramble.
- Kies een ander (warm) gerecht, zoals plantaardige tosti of gebakken groente.
- Voor textuur in salades kun je grove stukken gebakken of gegrilde champignon gebruiken.
- Wil je iets bakken? Maak een papje van een eetlepel gebroken lijnzaad met een eetlepel water. Dit vervangt 1 ei. Zoek naar vegan bakrecepten, je zult merken dat eieren veel minder essentieel zijn dan je dacht!
- Kies voor plantaardige mayonaise (in de supermarkt vind je Mayolijn van Remia, mijn aanrader).
Daag jezelf uit om minder of geen eieren meer te eten. Je zult merken dat het eenvoudiger is dan het op het eerste gezicht lijkt. Het is gewoon even wennen. Maar zodra je gewend bent, is het simpel zat.
6. Zo vervang je bewerkte producten
Veel dierlijke producten krijgen we binnen via bewerkte voedingsmiddelen die eieren, vlees of zuivel als een ingrediënt gebruiken. Het kan nog behoorlijk ingewikkeld lijken om hier je weg in te vinden. Maar er is goed nieuws: de meeste voedingsmiddelen hebben een plantaardig alternatief.
En hier is het ook belangrijk om voor jezelf te kijken hoe ver je wilt gaan. Een veganist is strenger dan iemand die beweegt richting een plantaardig eetpatroon.
Ik eet geen vlees en vis meer, maar ik krijg soms nog wel wat garnalenpoeder of gelatine binnen via sausjes of snoepjes. Dat doe ik niet met opzet, vaak besef ik het pas achteraf.
Ik denk dat perfectie voor de meeste mensen niet het doel is. Maar mocht je het fijn vinden om ook hier een flinke slag te slaan, hieronder een aantal tips om je leven iets eenvoudiger te maken!
- Eieren, zuivel en schaaldieren zijn allergenen, dus deze ingrediënten zijn vrijwel altijd dikgedrukt op de ingrediëntenlijst. Varkensvlees is soms dikgedrukt (ivm religieuze overwegingen), andere vleessoorten meestal niet. Maar als je weet dat een product vegetarisch is (zoals chocolade), dan kun je met één blik op het etiket bepalen of het plantaardig is.
- Pure chocolade is vaak plantaardig, extra pure chocolade is dat vrijwel altijd.
- Kruidenpasta’s, pastasauzen, pesto en andere kant-en-klare smaakmakers bevatten vaak dierlijke producten maar vaak ook niet. Check de etiketten. Als je een geschikt merk hebt gevonden, kun je die voortaan pakken in plaats van het flesje ernaast. Simpel.
- Veel koekjes zijn gebakken met olie en margarine, dus die zijn plantaardig. Hoe duurder de koeken, des te groter de kans dat er boter in zit. Kaakjes zijn vaak plantaardig. Oreo is ook plantaardig.
- Snoep (inclusief pepermunt) bevat vaak varkensgelatine. Merken zoals Katja en Skittles bevatten dit niet, die zijn plantaardig. En de popcorn bij Pathé is ook plantaardig (jeuh).
- Noodles en pasta zijn verkrijgbaar met en zonder ei. Dus even checken.
- Chips met een smaakje is meestal niet volledig plantaardig. Maar de luxere chips merken zijn dat vaak wel (check de verpakking). Naturel chips is altijd plantaardig.
Waar het uiteindelijk op neer komt is dit: je kiest een ander merk of een andere variant van je favoriete producten in de supermarkt. Zodra je dit gedaan hebt, kost het nauwelijks nog moeite.
Een stap verder gaan
Nadat je dierlijke producten hebt vervangen door plantaardige varianten, is de volgende stap om het hele idee van vervangen los te laten en gewoon anders te eten.
Je zult merken dat je dierlijke producten niet langer mist. En dat je idee van wat eten is verandert. Je kunt stap voor stap bewegen richting gezond, onbewerkt plantaardig eten. Met maaltijden die bijvoorbeeld niet meer draaien om vleesvervangers, maar om peulvruchten, hele granen en groente.
Als je graag vooruit wilt komen op dit pad heb ik een toffe online cursus voor je klaarstaan. In mijn uitgebreide cursus blei lijf leer je hoe je steeds gezonder kunt eten met steeds minder moeite.
Leuk, praktisch, zonder oordelen en boordevol inspiratie, heerlijke recepten en slimme suggesties.
Dus wil je bewegen richting een onbewerkt, plantaardig eetpatroon? Neem dan zeker even een kijkje…
Reacties
Een observatie van een carnivoor over “Zo vervang je vlees”: persoonlijk vind ik die vleesvervangers vrijwel altijd geen vervanging, gewoon veul minder lekker. Met echte alternatieven zijn gewoon wel erg lekkere gerechten te maken. Sterker nog er is meer mogelijk, het smaakpalet van plantaardig is veel breder dan van vlees. Twijfel je? Ga dan eens uit eten bij een goed vegetarisch restaurant (bv BlaBla in 010) en verbaas je over wat daar voor lekkers op tafel wordt gezet, ook al lijkt het niet eens op vlees ;-)
PS: speckjes van de vegetarische slager zijn een prima vervanging van echte spekjes
PS2: in de horeca zijn denk ik betere vleesvervangers te krijgen dan wat we in de super kunnen krijgen, gisteren lekker vegetarisch chinees gegeten bij De Oude Plek, en de babi pangang smaakte echt naar babi maar was toch plantaardig
Bij sommige Toko’s hebben ze Roti met heerlijk gemarineerde tempé. Die is lekkerder dan de vleesvariant.
Het is niet mijn streven om helemaal veganistisch te eten. Eieren eet ik bijvoorbeeld soms vanwege de voedingsstoffen die erin zitten. In eidooiers zit bijvoorbeeld bijna alles wat je nodig hebt.
Een paar keer per week eet ik bio-garde, vanwege de ‘goede’ bacteriën die erin zitten. Ik eet niet zozeer voor de tong.
Wel kijk ik naar de herkomst van het eten.
Als ik voor 90% plantaardig eet, draagt dat denk ik al aardig bij aan het milieu.
Hoi grace,
Ik zag jouw reactie en ik dacht daar moet ik ook even op reageren.
Ik verdraag namelijk zelf ook geen tarwe, soja of noten, aardappel, zaden en bijna al het fruit niet (en in het begin met het testen mocht ik in het ziekenhuis zelfs helemaal geen granen eten; dus geen pasta, geen brood, geen rijst, niks). Veganist lukt nog niet volledig omdat ik veel van mijn voedingsstoffen met kaas binnen krijgt (afgezien van kaas eet ik wel veganistisch), maar vegetarisch kan best mogelijk zijn. Het moet natuurlijk ook leuk blijven, en als je er te veel voor moet laten of als jij het het zonder soja te veel gedoe vind (wat ik uit ervaring weet!), dan begrijpen mensen dat heus :) Maar mocht je het vegetarisch eten toch heel graag weer willen proberen; quorn heeft producten die soja en graan vrij zijn (op basis van schimmels en kippeneiwit). Niet vegan, maar wel vegetarisch. Dan heb je in elk geval een makkelijke vleesvervanger.
Trouwens Jelle; wat is een tosti zonder kaas? Dat is dan toch een geroosterd broodje met ketchup… Of mis ik iets in de wereld van tosti’s?
Het is gewoon wennen, maar waar, bij je buurt Appie is genoeg “vegan” te krijgen. Ik vind de vervangers van de vegetarische slager wel lekker, maar niet voor iedere dag. Ik probeer dus steeds meer zonder te koken. Een goed basis Vegan kookboek zou dan ook heel handig zijn (iets voor Billy, Jelle?). De slagroom van Soja is geweldig, beter dan gewone slagroom. De yoghurt vind ik iets minder, maar dat is een kwestie van experimenteren. Groot voordeel van vegan is geen hormonen, geen dierenleed en als je niet teveel vleesvervangers koopt en veel seizoensgroenten is het aanzienlijk goedkoper!
Waar o waar koop je de Mayolijn van Remia?
Ik kan hem dus echt nergens vinden!!!
De eggfree mayo van Bio Bandits geprobeerd maar vind ik niet zo lekker 😕
Wat grappig dat dit artikel net uitkomt. Ik ben namelijk al een aantal weken bezig met de tranisitie naar een plantrijk dieet. Tof om dit nu ook weer evea te lezen. We’re on track! Haha
@mariska Ik koop de mayolijn van Remia gewoon bij de plaatselijke supermarkt (coop of ah).
Goed stuk met mooie tips Jelle! Ik vroeg me alleen af hoe je dat doet met honing? Er zit vaak namelijk wel honing in koekjes of de (duurdere) graanrepen. Daar loop ik vaker tegenaan. Zelf maken is natuurlijk een optie, maar qua tijd is dat op dit moment nog geen optie.
Hee Jelle,
Ik zie vaak hoemoes voorbij komen. Goddelijk spul, lekkere varianten in de supermarkt te vinden, handig omdat het hartig broodbeleg is dat niet zompig wordt etcetera. Helaas is het vanwege mijn baan niet mogelijk om naar knoflook te ruiken na de lunch, dat vind ik het enige nadeel aan het spul. Na nog wat onderzoek kwam ik heerlijke paprikaspread en andere groentespreads van Zonnatura tegen als afwisseling, dus die wilde ik nog even meegeven als tip :) biologisch en vegan. Zij hebben overigens nog meer producten voor op brood ipv vlees/zuivel.
Fijn hoe je probeert duidelijk te maken dat elk stapje helpt en dat je niet in een keer je levensstijl extreem hoeft om te gooien. Een stuk dat niet oordeelt, dat zouden meer websites moeten doen ;)
Liefs
Anna
@mariska. bij mij heeft de ah hem ook niet, maar de poiesz wel (maar dan moet je wel in de noordelijke helft wonen). anders zo’n grotere ah/jumbo/etc zoeken. en bij jumbo kun je er ook altijd naar vragen, dan hebben ze het later in het assortiment (vaak dan)
die vleesvervangers hebben wij overgeslagen, zit vaak soja in en daar kan iemand thuis niet goed tegen. Om die reden ook geen tofu of seitan :( ik vind het nog ff teveel gedoe om uit te vissen welke soja gefermenteerd/ongefermenteerd wel/niet gaat. in de vleesvervangers zit ook erg veel zooi vinden wij. Vegan eten zonder soja is best lastig vinden wij, we kunnen de helft vd recepten meestal overslaan.
Desondanks gaat het best aardig. Gisteren een pizza gehaald en die zonder kaas besteld, smaakt me prima en echt lekker met al die groenten!
onze strooikaas bestaat uit gemalen cashewnoten gemengt met edelgistvlokken, vinden we zelfs lekkerder als parmesan.
Broodbeleg? we hebben de goede humus nog niet getroffen want wij vinden het blegh. De groentespreads vinden wij ook niet lekker. Hier dus pindakaas, jam, pure hagelslag en zelfgemaakte dikke rucolapesto (wij maken een budgetvariant vd pesto met zonnebloempitten of gewoon zonder zoiets). Als lunch vaak smoothies en of salades of leftovers, als avondeten pasta, ovenschotels en left-overs.
Wij zijn vegan gaan proberen omdat we willen kijken of de hoge bloeddruk omlaag gaat en dit lijkt het geval te zijn.
Op netflix de docu’s “what the healt” “cowspiracy” ” fat,sick and nearly dead 1+2″ gezien. Vooral die laatste 2 gaven ons het zetje om te proberen. Dochter wil (nog) geen afstand doen van vlees dus we dwingen niet. Zoon vind het een minder groot probleem om vlees te laten staan. De rest? ach dat komt wel. Voorleven als motto!