Een vorm van manipulatie
Iemand een schuldgevoel aanpraten is een veel voorkomende manier van manipulatie. Het gebeurt in relaties, op het werk, tussen vrienden. Zelfs goede doelen gebruiken deze tactiek om donateurs te werven.
Denk aan een tekst als ‘voor de prijs van jouw kopje koffie kun je een kind in armoede redden’. Of wat dacht je van een vriendin die inspeelt op je schuldgevoel door te zeggen ‘ik sta altijd voor jou klaar en nu laat je mij in de steek’.
Het is een makkelijke manier om dingen voor elkaar te krijgen, omdat de meeste mensen hier gevoelig voor zijn.
1. Herken het als iemand jou een schuldgevoel aanpraat
Soms is het heel duidelijk als iemand je een schuldgevoel probeert aan te praten. Maar niet altijd. Het kan ook subtiel gebeuren. Leer de verschillende vormen van schuldgevoel aanpraten, herkennen.
En herken het ook bij jezelf als jij het per ongeluk een keer doet. Want ja, jij bent ook maar een mens en soms trap je zelf in die valkuil.
Vormen van schuldgevoelens aanpraten:
- De teleurstellingskaart trekken. Als je moeder vroeger zei ‘Ik ben niet boos, ik ben teleurgesteld’ dan wist je dat het echt mis was. Door te praten vanuit teleurstelling geeft de ander jou het gevoel dat je tekortschiet, waardoor jij je schuldig gaat voelen.
- Vergelijken of de score bijhouden. In vriendschappen en relaties gaat het om geven en nemen. Soms doe jij iets meer voor een ander en soms andersom. Op het moment dat één van de twee gaat bijhouden wie wat doet om zo de ander een schuldgevoel aan te praten, zit er iets scheef.
- Het slachtoffer spelen. De slachtofferrol is comfortabel. Het betekent dat je zelf geen verantwoordelijkheid hoeft te nemen en de schuld bij de ander kan neerleggen. Je herkent het aan uitspraken als ‘je weet hoe zwaar ik het heb en dan verwacht je ook nog dat ik dat hele stuk ga fietsen’.
- Verwijten maken. Iedereen doet het. Je verwijt je collega dat ze er de kantjes vanaf loopt of je partner dat hij te weinig tijd voor je heeft. Bedenk dat achter een verwijt altijd een verlangen schuilt. Probeer niet om de ander een schuldgevoel aan te praten door middel van een verwijt, vertel liever waar jij behoefte aan hebt.
- Eigen gevoelens bij een ander neerleggen. We leren vaak om vanuit ons eigen gevoel te communiceren, maar als je dingen zegt als ‘door jouw gedrag voel ik me depressief’ dan maak je de ander verantwoordelijk voor jouw geluk. Dat is een zware last om te dragen en het zorgt voor een onterecht schuldgevoel.
2. Leg de verantwoordelijkheid terug bij de ander
Laten we vooropstellen dat jij niet verantwoordelijk bent voor het geluk of succes van een ander. Laat je dus geen schuldgevoel aanpraten vanuit de gedachte dat je tekortschiet ten opzichte van een ander.
Alleen jij kan bepalen of een schuldgevoel terecht is of niet. Vraag jezelf af: Is wat jij doet en zegt in lijn met je eigen waarden en kan je jezelf nog aankijken in de spiegel? Zo ja, dan is een schuldgevoel nergens voor nodig.
Uiteindelijk is het onmogelijk om iedereen tevreden te houden. Neem daarom de verantwoordelijkheid voor je eigen geluk – en laat de ander hetzelfde doen. Daarbij kun je eventueel wel een luisterend oor bieden en de ander inspireren om zelf de regie terug te pakken over zijn leven.
3. Laat je niet chanteren
Pas op voor emotionele chantage. Laat je niet beïnvloeden door uitspraken als ‘Na alles wat ik voor je heb gedaan, behandel je me zo?’ of ‘Je moet me helpen, het is jouw schuld dat ik in de problemen zit’.
Sommige mensen – narcisten bijvoorbeeld – gebruiken deze truc om jou het gevoel te geven dat je een slechte partner, vriend(in) of ouder bent. Om zo hun eigen zin of mening door te drukken.
Als dit gebeurt, neem dan afstand en blijf bij je eigen mening en gevoel. Geef de ander geen controle over hoe jij je voelt, wat je denkt en hoe je je gedraagt.
Voel je je veilig genoeg om het gesprek aan te gaan? Zeg dan dat je het vervelend vindt dat de ander er zo over denkt, maar dat je je niet laat manipuleren.
Voelt het niet goed om het gesprek aan te gaan? Dan is dat sowieso een rode vlag en is het misschien tijd om een punt te zetten achter het contact.
Maak je los van verwachtingen
Als iemand jou een schuldgevoel aanpraat, dan suggereert diegene dat jij niet voldoet aan bepaalde verwachtingen. Dit kunnen verwachtingen van een persoon zijn, verwachtingen van een groep of van de maatschappij.
Zo riep de overheid een tijdje terug dat Nederlandse vrouwen meer moeten gaan werken. De media sprongen daar gretig op in en spraken over ‘deeltijdprinsesjes’.
Als je parttime werkt, dan kun je door dit soort berichtgeving aan jezelf gaan twijfelen – en je schuldig voelen over de keuzes die jij maakt.
Bedenk dan dat de enige verwachtingen die er echt toe doen, de verwachtingen van jezelf zijn. Plus eventueel gedeelde afspraken en verwachtingen met bijvoorbeeld een partner.
Als je zou proberen om te voldoen aan alle verwachtingen, dan dwing je jezelf in een keurslijf. Je verandert in een people pleaser en verliest uiteindelijk je eigen geluk uit het oog.
Maak je daarom los van de verwachtingen van anderen en volg je eigen pad. En laat je daarbij door niemand een schuldgevoel aanpraten.
Doen wat jou gelukkig maakt
Maak je je vaak druk om wat anderen van je denken? En merk je dat dit je belemmert in je dagelijkse blijdschap? In deze compacte Bundel laat ik zien op welke manier je jezelf kunt bevrijden van de meningen van anderen.
Blijf dichtbij jezelf en doe wat jou echt gelukkig maakt. Ontdek hoe je je minder druk maakt om wat anderen over je denken. Niet door onaardig te zijn, maar door met respect je eigen pad door het leven te volgen.
Deze cursus ontving een gemiddelde waardering van 9,2 door duizenden deelnemers.
