“Everything that human beings feel, we feel.
We can become extremely wise and sensitive
to all of humanity and the whole universe
simply by knowing ourselves, just as we are.”
Pema Chödrön
We zijn niet zo verschillend
De mensen die me het meest irriteren, lijken het minst op mij. Althans, dat dacht ik. Tot ik jaren geleden begon met mediteren. Ik ontdekte dat ze misschien wel exact op mij lijken.
”We zijn niet zo verschillend als we vaak geloven” – het is één van de inzichten die ik opdeed door regelmatig te mediteren.
Meditatie helpt me mezelf beter te leren kennen. Mijn zelftwijfel, behoefte aan controle, het gevoel altijd tekort te schieten en diep vanbinnen niet goed genoeg te zijn als mens.
Door te zitten in stilte merkte ik op hoe mijn leven wordt gedreven door twee krachten: liefde en angst.
Liefde ervaar ik als het gevoel dat alles ‘goed is’. Vertrouwen, ontspanning, overgave aan ‘dat wat is’. Een gevoel van verbinding en éénheid. Dat klinkt fijn en dat is het ook. Maar veel vaker is er angst…
Veel vaker is er angst
Onzekerheid, schaamte, een gevoel van ‘schaarste’. Altijd het gevoel dat er iets ontbreekt, dat er iets ellendigs gaat gebeuren, dat er iets ‘niet goed is’ en dat er iets aan moet gebeuren.
Angst verkrampt, houdt klein, duwt weg, scheidt af. Angst is de wortel van al het leed dat we ervaren en om ons heen zien. Het ontstaat doordat we de realiteit zoals ze is niet kunnen accepteren. Wanneer we continu ‘in discussie’ gaan met ‘dat wat is’.
Het grappige aan meditatie, is dat het niet alleen leidt tot zelfkennis. Meditatie leidt tot mensenkennis. Want wanneer je één mens vanbinnen hebt kunnen observeren (jezelf), begin je te zien dat precies dezelfde patronen leven in alle mensen om je heen.
Ik herken angst overal
Angst uit zich in vele vormen, maar ik herken het overal waar ik ga. Ik herken angst bij anderen, omdat ik het in mezelf heb onderzocht en er elke dag mee te maken heb.
Die drang naar controle, die zoektocht naar goedkeuring, een ander naar beneden halen, leed veroorzaken en onverschilligheid, anderen buitensluiten en jezelf superieur voelen. Het zijn stuk voor stuk uitingen van angst.
We dragen deze angst allemaal in ons, we kunnen die plek allemaal in onszelf herkennen. Vanbuiten zien we er allemaal heel anders uit. En bij ieder mens uit angst zich op een andere manier. De één ontwikkelt perfectionisme, de ander sluit mensen buiten. Maar vanbinnen zijn we verrassend gelijk. Veel minder verschillend dan we denken. We zijn één menselijke familie.
Dat klinkt mooi en idealistisch, en misschien ervaar je dit gevoel van eenheid ook weleens. Bijvoorbeeld tijdens een meditatie, of wanneer je telefoon precies het juiste liedje selecteert terwijl je door het bos fietst. Maar dat gevoel smelt al snel weer weg wanneer je wordt geconfronteerd met alle vormen van leed die mensen veroorzaken bij elkaar.
Dat lijkt ontmoedigend, totdat je beter kijkt. Hoe beter ik de angst in mezelf begrijp, des beter ik begrijp waarom mensen doen wat ze doen. Mensen zijn bang. Ze ervaren pijn. En dat gevoel stelt ze in staat om anderen pijn te doen. En omdat anderen pijn doen zelden een oplossing is voor je eigen pijn, komen mensen (en zelfs complete landen) vast te zitten in een spiraal van angst en ellende.
Het is niet wenselijk, maar het is wel menselijk.
Herken het gedrag van de ander in jezelf
We kunnen dit patroon allemaal in onszelf herkennen. Ik weet dat ik de neiging heb om anderen naar beneden te halen wanneer ik me erg onzeker over mezelf voel. Mijn ego vermaakt zichzelf ook regelmatig met het idee dat ik ‘beter’ zou zijn dan een ander. En mijn angst voor een onbekende toekomst leidt regelmatig tot controlerend gedrag waar anderen onder lijden.
Het is onmogelijk om niet beïnvloed te worden door angst – het is compleet menselijk.
Door zo te kijken naar angst en het gedrag van anderen, wordt het veel makkelijker om mensen te benaderen vanuit compassie. Je kunt zo veel makkelijker door de woorden en het gedrag heen kijken. Je voelt je vervolgens ook veel minder geneigd om zélf terug te vallen in angst, en deel te nemen aan dit patroon van eindeloos leed veroorzaken.
Het geeft je de vrijheid om uit die molen te stappen. Om dichtbij jezelf te blijven. Dichter bij dat gevoel van liefde: vertrouwen, openheid, kalmte, mededogen. Om de ander in de ogen te kijken en je te realiseren: ”Wij zijn veel minder verschillend dan het lijkt.”
Anderen begrijpen en je grenzen handhaven
Dat is natuurlijk niet altijd eenvoudig. Soms maken mensen het je knap lastig om compassie te beoefenen. Bovendien wil dit ook niet zeggen dat je alles maar toelaat. Ik kan het begrijpen als jij boos bent. Ik kan zelfs met je meeleven en duidelijk zien waarom jij de noodzaak voelt om leed te veroorzaken bij een ander, omdat ik deze neiging ook herken in mezelf soms. Maar ik kan tegelijkertijd óók een grens handhaven, vanuit compassie:
”Ik begrijp hoe je je voelt, en dit gaan we niet doen.”
Die ‘eenheid zien’ gaat over het zien van de hele mens achter het gedrag. Het gaat over het beseffen dat jij, onder dezelfde omstandigheden en met dezelfde levensgeschiedenis, waarschijnlijk precies hetzelfde zou zeggen en doen.
Dit niveau van begrip verandert niet alleen hoe je naar anderen kijkt – het verandert ook hoe je naar jezelf kijkt. Je wordt milder rondom je eigen fouten en gebreken. Je realiseert je dat ook jij gewoon een mens bent. Dat je ook gewoon je best doet. Dat je niet perfect bent en dat de gevoelens die je vanbinnen ervaart worden gedeeld door de volledige menselijke familie.
Ik ken jou, omdat ik mezelf ken.
We zien er misschien anders uit, maar vanbinnen zijn we verrassend gelijk. Het is een simpel besef. Maar wel een besef dat – wat mij betreft – alles verandert.
Liefdevol omgaan met moeilijke mensen
Wil je dieper ingaan op dit onderwerp? Ontdek hoe je beter kunt omgaan met negatieve, moeilijke en energiezuigende mensen.
In deze Bundel vind je handvatten, inzichten en praktische opdrachten die je helpen succesvol en liefdevol om te gaan met moeilijke mensen. Zo verminder je de negatieve energie en maak je je leven makkelijker.
Deze cursus ontving een gemiddelde waardering van 9,3 door duizenden deelnemers.
Reacties
Heel mooi en herkenbaar Jelle! Als ik mediteer denk ik tegenwoordig `adem in, niet beter` `adem uit, niet slechter` en soms nog erachteraan `maar anders` en dat `maar anders` slaat dan eigenlijk alleen op de uitingen van al die moeilijke gevoelens. Ik zou zo graag willen dat de mensheid als geheel dit leerde en groeide want ik vind het deze dagen weer zo vreselijk uit de hand lopen en wat is het moeilijk om al dat leed en de honger en de eenzaamheid en het trauma te zien bij met name kinderen die daar weer heel hun leven mee door moeten.
Hoi Jelle,
Ik herken het en ik hink altijd op iemand irritant vinden en het begrijpen. Ik voel ook veel angst, ligber vaak van wakker: aankomend pensioen, vinden anderen me nog wel aardig, heb ik te weinig goede vrienden, moet ik stoppen met mijn huwelijk, Instagram staat vol met mooie levens die je krijgt als je dat doet. Ik weet het niet. Ik ga volgende week naar de dokter, moet ik om anti depressiva vragen? Lieve groet, Suzan
Heel mooi, fijn artikel. Echt een artikel om te onthouden :)
Ik kan mij soms irriteren in de auto, als er een bumperklever achter mij aan zit.
Wat kan ik dan het beste denken? of hoe kan ik rustig blijven haha.
Dankjewel Jelle, voor dit mooie artikel.
Hai Jelle, mooi dat je Pema hebt ondekt. Ik heb altijd veel aan haar boeken gehad. Het meest nog denk ik aan: Gerust in Onzekerheid en Als je wereld instort.
Ik ben blij (ook) dit artikel gelezen te hebben. Ik ervaar dit erg vaak van mensen en heb me er best vaak iets van aangetrokken. Nu kan ik er anders in staan. En ook opletten als ik zelf zoiets doe.