“For small creatures such as we
the vastness is bearable only through love.”
Carl Sagan
De uitdaging van generaties
Wat moeten we met die beelden? Het smelten van de ijskappen accelereert, bosbranden ontstaan vaker en worden intenser, biodiversiteit neemt af in rap tempo, de productie van (wegwerp)plastic groeit nog steeds en er blijft politiek gesteggel en getreuzel.
Er zijn zelfs mensen die zich afvragen of klimaatverandering, ecologische achteruitgang en de projecties voor onze gezamenlijke toekomst ‘echt’ zijn.
En je kunt het ze nauwelijks kwalijk nemen. Want we zijn een periode in gegaan waarin de ernst van de situatie nu echt lijkt door te dringen. Een moeilijke periode. Niet alleen omdat de volledige menselijke familie wordt geplaagd door het coronavirus – maar ook omdat dit het punt is waarop de ecologische situatie het slechtst is en het voorlopig nog slechter zal worden.
Ben je klaar voor een positieve spiraal?
Ik leer je de snelle & moeiteloze weg naar een positief leven dat overloopt van blijdschap, rust, balans & betekenis. 🎉
In het Broednest volg je onbeperkt tientallen praktische compacte cursussen. Al meer dan 13 duizend mensen gingen je voor!
Nog slechter?
Het heeft allemaal te maken met momentum. Zelfs als je op je fiets stopt met trappen dan sta je niet meteen stil. En zelfs als wij morgen stoppen met vervuilen en beschadigen, dan is het probleem niet ineens weg.
Wat in gang is gezet zal nog lang effect hebben. Zélfs als we het vanaf nu perfect doen.
Steeds meer mensen (en gelukkig ook bedrijven en overheden) beginnen dit in te zien. We staan voor de grootste en belangrijkste uitdaging die de mensheid ooit gekend heeft.
De ijskappen zullen mogelijk verdwijnen. Nog meer soorten zullen uitsterven. Het klimaat zal extremer worden. De zeespiegels zullen flink stijgen. Er zullen migratiestromen ontstaan, conflicten, instabiliteit. Problemen met voedselvoorziening, productieketens, schoon water en het handhaven van wereldvrede.
Veel van deze gevolgen gaan wij meemaken. Misschien niet in onze achtertuin – maar misschien ook wel. En het is tijd dat we wakker worden.
Krijg je stress van nieuws over ecologische achteruitgang? Goed. Dat is een héle gezonde reactie. Dit is namelijk een existentiële bedreiging voor vrijwel alles waar je van houdt en voor lief neemt.
We moeten omschakelen, en snel. Wij zijn de generatie die het tij moeten keren, en we zijn al hard op weg. We krijgen deze kans maar één keer en we moeten het zo goed mogelijk doen.
Dit zijn mijn tips wanneer je – net als veel anderen – worstelt met eco-anxiety.
1. Onderzoek waar je controle over hebt
Welke invloed heb jij op ecologische achteruitgang en ecologisch herstel? Het probleem met deze crisis is dat het overweldigend groot is én uitgesmeerd wordt over decennia. Hierdoor raken we verlamd.
Maar het is belangrijk om steeds terug te komen bij jezelf, en steeds opnieuw te onderzoeken hoe jij een volgende stap kunt zetten. Hoe kun jij jouw negatieve impact verkleinen en je positieve impact vergroten?
Door te groeien in je eigen ecologische levensstijl doe je een paar dingen:
- Je hebt directe invloed op het probleem. Je invloed is dan misschien niet groot – het helpt je je kracht en enthousiasme ontwikkelen en een beetje vrij te komen van knagende schuldgevoelens.
- Je beïnvloedt en inspireert mensen om je heen. Doordat wij zonnepanelen op ons dak legden hebben zowel de buren als mijn ouders ook gekozen voor zonnepanelen. Mijn ouders hebben zelfs 3 keer zoveel panelen kunnen neerleggen dan wij!
- Je normaliseert nieuw gedrag. We kijken allemaal naar elkaar. Als jij laat zien hoe je een fijn leven hebt met minder vervuiling, gaan anderen dit normaler vinden en is de kans groter dat ze aanhaken.
- We beïnvloeden de volgende generatie. Hoe beter we onze kinderen leren omgaan met hun enige planeet, des te groter de positieve impact wordt.
Naast het aanpassen van je levensstijl heb je natuurlijk nog controle op andere manieren.
- Jij bepaalt op welke politieke partijen je stemt. En deze stem heeft invloed op het beleid dat ons door de energietransitie leidt en investeert in herstel van ecosystemen.
- Jij bepaalt aan welke bedrijven je je geld uitgeeft. Ik ben bijvoorbeeld erg blij dat we – sinds we elektrisch rijden – geen benzine meer kopen. En sinds we vegetarisch en meestal plantaardig eten geen winst opleveren voor de vervuilende bio-industrie.
- Jij bepaalt of en hoe je wilt investeren in herstel van ecosystemen. Bijvoorbeeld door organisaties te steunen, CO2 te (over)compenseren door bomen te planten of te investeren in innovatieve oplossingen zoals The Ocean Cleanup.
Je eigen leven aanpassen is altijd de eerste en meest effectieve stap. Wees de verandering die je wilt zien in de wereld.
Niet alleen vergroot je je impact – het helpt je ook het gevoel van onmacht en anxiety te verminderen omdat je daadwerkelijk iets kunt doen.
2. Benut je talenten – activisme heeft veel vormen
Als je denkt aan activisme dan denk je aan mensen als Greta Thunberg. Tegelijkertijd heeft niet iedereen het karakter dat past bij deze vorm van activisme.
Kijk eens bij jezelf naar binnen en vraag je af: op welke manier kan ik mijn talenten en interesses inzetten om verandering teweeg te brengen?
Het punt is: we zijn allemaal activist, allemaal op onze eigen manier. Mijn activisme is schrijven en mensen inspireren met soChicken en het Broednest. Mijn pad is steeds meer mensen helpen om over hun obstakels heen te stappen richting liefde en compassie. Omdat ik zie dat dit een effectieve, duurzame weg is naar een betere samenleving voor ons allemaal.
Activisme vindt ook plaats in hoe je je gedraagt, hoe je praat, wat je doet (en niet doet).
- Neem jij het voortouw bij het opzetten van een duurzaamheidscommissie op jouw werkplek?
- Kies je ervoor alleen nog maar duurzame producten te verkopen?
- Kies je ervoor om niet meer met het vliegtuig op vakantie te gaan?
- Gebruik je jouw talenten om mensen te inspireren en ze aan het denken te zetten?
- Help je andere mensen bij het verduurzamen van hun leven?
- Etc.
Met spandoeken richting Den Haag lopen is één manier van activisme – eentje die soms nodig is. Maar het is vooral blijven vechten voor liefde in een wereld die af en toe donker lijkt.
Hoe langer je het kunt volhouden, hoe beter. We hoeven niet op één dag alles te geven – we zullen nog decennia moeten vechten voor ecologisch herstel.
3. Rouwen is normaal (en nodig)
Wanneer je iets dierbaars verliest dan doorloop je een proces van rouw. Dit proces is nodig en kan niet worden overgeslagen. Je kunt het wel wegstoppen en uitstellen, maar uiteindelijk zul je het moeten doorlopen.
Rouw leidt uiteindelijk tot aanvaardig. En dit is de plek waar we steeds opnieuw terecht zullen moeten komen.
Steeds als we worden geconfronteerd met nieuws over ecologische achteruitgang, worden we opnieuw blootgesteld aan verlies. En steeds zullen we het moeten verwerken.
Want we verliezen veel. Deze planeet wordt nooit meer zoals ze was, dat staat vast.
Het is daarom belangrijk dat je jezelf de ruimte geeft om dit verlies te verwerken. Het gaat (persoonlijk gezien) namelijk niet alleen om het verlies van een diersoort of een ecosysteem. Het gaat om het verlies van een geprojecteerde toekomst – het verlies van een manier van leven. Van tradities en gewoontes waar we van houden.
In de transitie naar een daadwerkelijk duurzame samenleving zal geen steen onomgekeerd blijven. Alles zal veranderen in rap tempo.
Het wordt eerst slechter voordat het beter wordt – een stuk slechter. Er is licht aan het einde van de tunnel. Maar het is een lange tunnel. En we hebben geen keus, er is geen andere uitweg.
We moeten aanvaarden dat de oplossingen te laat komen voor veel dingen die we liefhebben. We gaan veel verliezen de komende decennia. Dat is geen verrassing – iedereen zag het aankomen. Maar het voelt anders wanneer je er daadwerkelijk in zit.
Zoals de coronacrisis en de nasleep ervan ons een paar jaar in ons greep heeft – zo zal ecologische achteruitgang dat de rest van ons leven doen. Het is – daadwerkelijk – de nieuwe normaal.
Dus geef jezelf de ruimte om te rouwen. En praat erover met anderen. Het zal je verbazen hoeveel mensen hiermee rondlopen, zeker in jongere generaties. We moeten dit verdriet de ruimte geven. Want we kunnen pas vooruit als we het nieuwe normaal durven aanvaarden.
Alles wordt anders – en het is oké. We rapen onszelf bij elkaar en zetten gewoon de volgende stap vooruit.
4. Cultiveer je enthousiasme
Een crisis wil je liever vermijden als het kan – maar dat station is al lang en breed gepasseerd. Wat is de volgende optie? Zo goed mogelijk genieten van de rit.
Je weet vast wel hoe steeds meer mensen worstelen met het vinden van richting, betekenis en voldoening in hun leven. Nou – hier je is natuurlijke antwoord.
Zoek je richting? Gebruik je leven om ecologische achteruitgang te beperken én de aarde te herstellen, zet je in om leven te beschermen. Zie het als je roeping om – in kleine stappen, moment na moment – compassie en liefde uit te stralen richting alles dat leeft.
Neem liefdevolle actie richting een samenleving die leven ondersteunt. Elke dag opnieuw – ook als het uitdagend wordt. Blijf koppig, blijf duwen, blijf doorgaan.
Cultiveer je enthousiasme, benut je talenten, vergroot je kennis, ontwikkel je vaardigheden. Maak jezelf zo sterk en effectief als je kunt.
Deze crisis van ongekende proporties is je kans om te stralen. Om te verbinden met mensen, een gemeenschappelijk doel na te streven, om samen te komen en mooie dingen in beweging te zetten.
De veranderingen gaan snel en er gaat heel veel goed. Voed jezelf met deze opwaartse energie en haak aan.
De toekomst wordt niet zwart/wit – geen paradijs of apocalyps. De toekomst wordt – net als nu – een ingewikkelde toestand met van alles wat. Aan ons de taak om ervoor te zorgen dat die toestand vooral gebaseerd is op duurzaamheid, compassie, gelijkheid en respect voor alles dat leeft.
Dus worstel je met eco-anxiety of klimaatstress? Welkom bij de club. Wees blij – je brein functioneert geweldig. Duik niet weg, zet een stap. Laat je niet verlammen, laat je inspireren. Lap jezelf op, raap jezelf bij elkaar en beoefen activisme op de manier die bij jou past.
In kleine stappen kunnen we alles voor elkaar krijgen.
Het is tijd. Wat wordt jouw volgende kleine stap?
- Positief omgaan met klimaatverandering – 5 tips
- 5 redenen waarom ecologisch leven goedkoper is dan je denkt
- Duurzaam leven checklist – 47 stappen die je vandaag kunt zetten
- Goed nieuws – de toekomst is nog niet geschreven
- Klimaatverandering – zo kun je hoopvol vooruit kijken
Positief omgaan met eco-anxiety
Maak je je regelmatig zorgen over de gezondheid van onze planeet? Je bent niet alleen.
In deze cursus onderzoeken we hoe we onze zorgen en stress rondom klimaatverandering en ecologische achteruitgang kunnen omzetten in iets positiefs.
Ontdek hoe je je kalmte terugvindt, je schuldgevoel achter je kunt laten en constructief aan de slag kunt gaan om de problemen stap voor stap aan te pakken. Vanuit liefde en compassie, in plaats van angst en paniek. 💛
Deze cursus ontving een gemiddelde waardering van 8,9 door duizenden deelnemers.
Reacties
Wauw Jelle. ❤ Dit vind ik absoluut een van de mooiste en meest rakende teksten die je ooit geschreven hebt. Dankjewel voor het delen.
Helemaal top de,e positieve benadering. Het verandert niet ogenblikkelijk de wereld, maar wel de manier waarop je tegen de wereld aankijkt. Tevens verandert meteen het gevoel van binnen van ‘knagend’ naar ‘positief prikkelend’. Hartelijk dank jongen.
Wat een mooi en inspirerend artikel, Jelle over klimaatstress.
Dat heb ik af en toe nodig om blij door te kunnen gaan met mijn levensstijl. Meestal ben ik enthousiast om voorbeeld te zijn in mijn “minimalitische” leefwijze. Soms zakt de moed me toch in de schoenen als ik om me heen -de meer is beter- maatschappij zie.
Als je deze gekte/stress eenmaal ziet, kun je het nooit meer niet zien 🙃
Liefs
Zo’n positieve benadering is echt heel leuk om te zien. En ja, het inspireert mij ook om de ingeslagen weg te blijven volgen.
Dankjewel Jelle. Liefde en dankbaarheid zijn de ingredienten waarmee we in staat zullen zijn om te koesteren, en koestering is dat wat ons rest, zo nodig heeft. De moed zinkt je soms inderdaad in de schoenen en de desinteresse en onverschilligheid die er ook zijn, doen echt pijn en maken boos. We hebben dit prachtige leven, deze aarde , ons lichaam zo maar voor niets gekregen. Laat ons leren daar oprecht blij mee te zijn en we vinden vanzelf manieren om er goed mee om te gaan. Een goed begin, in liefde, inspireert altijd tot een goede ontwikkeling. Soms ontdek je oplossingen die je niet kon vermoeden en die zo dichtbij liggen. Liefde en dankbaarheid geeft open ogen. Ik wil je oprecht bedanken voor je boodschap. We hebben elkaar nodig om dit lied van leven en liefde in ons hart en daarbuiten klinkend en resonerend tr houden.
Als je door de rouwperiode heen bent, ga je dan informeren. Hoe erg het is, wat de feiten zijn, en welke toekomstscenarios er zijn, maar ook hoeveel oplossingen er al zijn. En je zal verbaasd zijn hoeveel actiegroepen er zijn. In je buurt en op de werk, totaan meepraten in het Europarlement! Dat voelt echt goed!
Ik ben nu actief zodat er meer mensen hun investeringen, dat wil zeggen hun pensioen, de duurzame kant op willen duwen. Door hun pensioenfonds te bellen, en te zeggen dat alle CO2 uitstoot daarvan moet stoppen. Of te vragen hoeveel aandelen Exxon jij hebt via je pensioen. Weet je hoeveel miljoen die fondsen aan geldmacht vertegenwoordigen? Als iedereen die dat duurzaam wil, opbelt….. (die actie optie hoop ik dus ook ergens op soChicken te kunnen geven)
Toevallig keek ik vandaag A life on our planet, hoewel verdrietig ook heel mooi en hoopvol. Maar dan moeten we wel in actie komen inderdaad. Het is ook mooi om te zien dat in landen die in actie zijn gekomen, bijv, op het gebied van visserij, er enorm veel ten positieve is veranderd, ook voor de visserij. De zin die mij het meeste bij bleef is: “When we take care of nature, nature will take care of us”. Desondanks blijft het lastig om heel positief te blijven, ondanks de mooie voorbeelden die gegeven werden, want gaan we die ten uitvoer brengen en wanneer? In ieder geval probeer ik zelf zoveel mogelijk mijn levensstijl stapje voor stapje duurzamer te maken en elke dag leer ik weer een beetje bij. Fijn om te lezen dat we niet allemaal de barricades op hoeven, dat is niet iets wat bij mij past, maar hoopvol om te lezen dat dat ook niet de enige manier is :-)
Verbeter de wereld, begin bij jezelf…
Je stuk doet me naar mezelf kijken, doe je goed 💪
Beste artikel wat ik de laatste tijd heb gelezen. Het raakt me wel, het is verdrietig maar mooi om te zien dat meer mensen daar mee bezig zijn 💫
Wat fijn dat je hier een stuk over hebt geschreven! Met name punt 3: het mogen rouwen om dit verlies maakt veel mij me los.
Dankjewel voor deze tips, blij dat ik niet de enige ben!
Vechten voor liefde? Dat voelt voor mij toch een beetje ongemakkelijk. Liever gaan voor liefde, vol inzetten op liefde, zoveel mogelijk liefde geven…
Maar verder: wat een geweldig artikel weer Jelle! En wat een mooi initiatief Marjol! Fijn dat steeds meer gewone mensen manieren vinden om de ontwikkelingen een betere kant op de helpen :-)
Dankjewel voor dit onwijs goede artikel, Jelle! Ik las laatst dit interessante onderzoek op de correspondent over de Ocean CleanUp. Helaas is de Ocean CleanUp nog geen bewezen ‘oplossing’, het zou wellicht meer kwaad kunnen doen dan goeds… Zucht… Ik hoop natuurlijk van niet, maar ik wilde dit toch even delen: https://decorrespondent.nl/11379/niemand-weet-welk-probleem-the-ocean-cleanup-eigenlijk-oplost/23689552656429-cbb45531
Wat een sterk artikel Jelle! Het voelt soms heel zwaar, maar wegkijken is het laatste wat we moeten doen. Ik denk dat de community waarbij dit leeft groot is en dat vanuit liefde elkaar helpen en inspireren de juiste manier is om deze gigantische uitdaging aan te gaan!
Onlangs naar David Attenborough’s “A Life on Our Planet” gekeken. Halverwege kan je wel janken, maar deze wijze man is ook van de perspectieven. En zo is het. Negatieve zaken omzetten in iets positiefs.
Ik kom op jouw site omdat ik me elke dag ten einde raad voel. Dank voor je tekst, naar dit soort dingen zoek ik. Ik ben al 40 jaar bezig in een steeds hoger tempo mijn best te doen voor alles wat leeft. Ik moest zelfs in therapie, omdat ik mezelf bijna geen ruimte meer gaf. Dagelijks voel ik de pijn omdat alles waar ik zo van houd: vogels, bomen, nou ja, de hele natuur, het zwaar heeft en dat dat door ons komt. Ik vlieg niet, koop tweedehands kleding, eet geen vlees of vis meer, heb pilletjes in een glazen potje als tandpasta i.p.v. al die plastic tubes en zo kan ik nog wel even doorgaan. En het enige dat ik hoor is dat het wéér slechter gaat. Het maakt me wanhopig, eerlijk gezegd.